Έκθεση του 2022 για το κράτος δικαίου Κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα

H έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάνει συστάσεις που αφορούν την σημασία ενσωμάτωσης της Οδηγίας για #whistleblowers – η οποία ακόμη δεν έχει προχωρήσει από την κυβέρνηση – ενώ σημειώνεται το γεγονός ότι το #Υπουργείο Δικαιοσύνης #δεν δέχθηκε να #συναντήσει τις οργανώσεις της ΚτΠ, όπως το Vouliwatch και τη Transparency International Greece / Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς και να ακούσει τις προτάσεις τους. Η Κομισιόν τονίζει ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των πληροφοριοδοτών και δεν έχει ακόμη μεταφέρει την Οδηγία για την προστασία των πληροφοριοδοτών. Η επιτροπή που έχει επιφορτιστεί να αναπτύξει ένα σχέδιο νόμου για την προστασία των πληροφοριοδοτών υπέβαλε το νομοσχέδιο στον Υπουργό Δικαιοσύνης στα τέλη του 2021, το οποίο προγραμματίζεται να αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Ιούλιο του 2022. Οι ΜΚΟ επέκριναν τη μη εμπλοκή τους από την πρώιμη φάση ανάπτυξης αυτού του σχεδίου νόμου. Ο ΟΟΣΑ προέτρεψε πρόσφατα την Ελλάδα να εφαρμόσει νέα νομοθεσία για τους καταγγέλλοντες, για περιπτώσεις δωροδοκίας αλλοδαπών. Η GRECO συνέστησε στην Ελλάδα να ενισχύσει την προστασία των καταγγελιών εντός της Αστυνομίας.

Άλλες σημαντικές συστάσεις της έκθεσης αφορούν:

Την ανάγκη συμμετοχής του δικαστικού σώματος στον διορισμό του Προέδρου/Αντιπροέδρου στο ΣτΕ, τον ΑΠ και το Ελεγκτικό Συνέδριο, βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων δικαστικών διορισμών.

Τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και συστηματικής επαλήθευσης της ακρίβειας των γνωστοποιήσεων των Πόθεν Έσχες.

Την εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη δημιουργία ενός ισχυρού ιστορικού διώξεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς.

Τη θέσπιση νομοθετικών και άλλων εγγυήσεων για τη βελτίωση της φυσικής ασφάλειας και της εργασίας περιβάλλοντος των #δημοσιογράφων, με ειδική αναφορά στο σοβαρό ζήτημα των παρακολουθήσεων δημοσιογράφων (υπόθεση Κουκάκη με λογισμικό #predator, υπόθεση Μαλιχούδη με ΕΥΠ).

Τη διασφάλιση αναλογίας ανάμεσα στους περιορισμούς εγγραφής των Οργανώσεων της ΚτΠ στο μητρώο και τη διατήρηση ενός ανοικτού πλαισίου λειτουργίας τους.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά για περιορισμένο αριθμό διώξεων για υποθέσεις διαφθοράς που έχουν ασκηθεί. Τον Δεκέμβριο του 2021, οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για την ενεργητική και παθητική δωροδοκία τροποποιήθηκαν σύμφωνα με τις συστάσεις της Ομάδας Κράτους κατά της Διαφθοράς (GRECO). Το 2021, ο Εισαγγελέας Οικονομικών Εγκλημάτων (με 13 εισαγγελείς και 13 ανακριτές) εξέτασε συνολικά 266 υποθέσεις, με 81 υποθέσεις στο αρχείο και 19 υποθέσεις με απαγγελία κατηγορίες, ενώ 156 υποθέσεις παραμένουν εκκρεμείς. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ποινικών ποινών για υποθέσεις διαφθοράς από ποινικά δικαστήρια. Τον Σεπτέμβριο του 2021, δύο υποθέσεις για ενεργητική δωροδοκία έκλεισαν λόγω της παραγραφής. Ο ΟΟΣΑ έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την έρευνα και τη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων για φυσικά και νομικά πρόσωπα, που σχετίζονται με δωροδοκία αλλοδαπών.

Οι επιθέσεις και οι απειλές κατά δημοσιογράφων συνεχίζονται και το επαγγελματικό περιβάλλον των δημοσιογράφων έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Αυτές περιλαμβάνουν από σωματικές επιθέσεις έως απειλές και αυθαίρετη κράτηση. Οι δημοσιογράφοι συνεχίζουν επίσης να αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις με τη μορφή κατηγοριών και μηνύσεων για συκοφαντική δυσφήμιση ή παραβίαση του απορρήτου και έκθεση προσωπικών δεδομένων.

Έλληνας δημοσιογράφος (σ.σ. ο Θανάσης Κουκάκης) έγινε στόχος spyware αντίστοιχου με το Pegasus, ενώ άλλος δημοσιογράφος (σ.σ. ο Σταύρος Μιχαλούδης) φέρεται να παρακολουθούνταν από την ΕΥΠ.

Όπως τονίζεται στην έκθεση, η ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα πρόσβασης στις πληροφορίες προστατεύονται νομικά και επίσημα στο Σύνταγμα και την τομεακή νομοθεσία. Η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, μέσω νομοθεσίας που εγκρίθηκε πρόσφατα. Ωστόσο, η κατάσταση των δημοσιογράφων εγείρει σημαντικές ανησυχίες λόγω του γεγονότος ότι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν απειλές και επιθέσεις ενώ το επαγγελματικό τους περιβάλλον έχει επιδεινωθεί περαιτέρω.

Εκτενής είναι η αναφορά στην μη διαφανή κατανομή της κρατικής διαφήμισης μέσω της Λίστας Πέτσα και στον αγώνα του Vouliwatch. Η έκθεση αναφέρει πως αν και τα δημόσια μέσα ενημέρωσης ρυθμίζονται από ισχυρό νομικό πλαίσιο, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με πιθανή πολιτική επιρροή στον διορισμό των μελών του διοικητικού συμβουλίου. Οι προκλήσεις εξακολουθούν να υφίστανται όσον αφορά την επάρκεια των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων της ρυθμιστικής αρχής των ΜΜΕ.

Ακολουθεί μεταφρασμένη η αναφορά στον οργανισμό μας:

“Η κατανομή της κρατικής διαφήμισης δημιουργεί ορισμένες ανησυχίες. Η έλλειψη διαφάνειας στην κατανομή των κρατικών επιχορηγήσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης επισημάνθηκε τόσο από το Media Freedom Rapid Response (MFRR) στην Ελλάδα όσο και το Media Pluralism Monitor (MPM 2022), επισημαίνοντας ιδίως την αδιαφανή κατανομή των κρατικών πόρων χρηματοδότησης για μια εκστρατεία ενημέρωσης για την υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Μια κοινοβουλευτική έρευνα ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2021, για να διερευνήσει τη χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης από την κυβέρνηση στο πλαίσιο αυτό. Το αρμόδιο όργανο του Ελληνικού Κοινοβουλίου, που συστάθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2021, δήλωσε ότι η εκστρατεία ανατέθηκε με αντικειμενικά πρότυπα, όπως ποσοτικά κριτήρια σχετικά με την τηλεθέαση του κοινού, την κυκλοφορία, τους δείκτες συγγένειας στις ομάδες-στόχους καθώς και ποιοτικά κριτήρια, όπως η ασφάλεια του εμπορικού σήματος. Ωστόσο, οι λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή της δημόσιας σύμβασης και τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν για τη διανομή των κονδυλίων και το ποσό που έλαβαν τα διάφορα μέσα ενημέρωσης δεν έχουν αποκαλυφθεί. Αίτηση με την οποία ζητείται η δημοσιοποίηση των λεπτομερών κριτηρίων ανάθεσης που υποβλήθηκε από μη κερδοσκοπική οργάνωση απορρίφθηκε σιωπηρά από τις αρχές. Τον Φεβρουάριο του 2022 το Διοικητικό Εφετείο της Αθήνας έκρινε την απόρριψη αυτή παράνομη και διέταξε να αναπεμφθεί η υπόθεση στη διοίκηση. Μετά την απόφαση του Διοικητικού Εφετείου, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ) εξέτασε την προσφυγή και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός δεν μπορούσε να θεμελιώσει νόμιμο δικαίωμα πρόσβασης στα αιτούμενα έγγραφα.”