Το άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (εφ’ εξής ΕΣΔΑ) προβλέπει ότι «Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς του δικασθή … εντός λογικής προθεσμίας …. επί του βασίμου πάσης εναντίον του κατηγορίας ποινικής φύσεως…». Η απαίτηση της διεξαγωγής/ολοκλήρωσης των (δικαστικών) διαδικασιών μέσα σε εύλογο χρόνο (δικαίωμα εύλογης διάρκειας της δίκης) αποτελεί μία από τις πτυχές του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη.
Η υπερβολική διάρκεια των διαδικασιών και οι αντίστοιχες καθυστερήσεις στην έκδοση ή στην εκτέλεση των αποφάσεων προσβάλλουν το δικαίωμα του ατόμου σε ταχεία απονομή της δικαιοσύνης και «ενδέχεται να υπονομεύουν τον σεβασμό του κράτους δικαίου και να παρακωλύουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη».
Ειδικά στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας το δικαίωμα να δικαστεί κάποιος εντός ευλόγου χρόνου αποσκοπεί και στο να διασφαλίσει ότι οι κατηγορούμενοι δεν παραμένουν για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα σε κατάσταση αβεβαιότητας ως προς το αποτέλεσμα των ποινικών κατηγοριών που απαγγέλλονται εις βάρος τους.
Κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ η «λογική» διάρκεια της διαδικασίας κρίνεται ανάλογα με τις πραγματικά περιστατικά της κάθε υπόθεσης και με τη βοήθεια των ακόλουθων κριτηρίων: α) την πολυπλοκότητα της υπόθεσης, β) τη συμπεριφορά των προσφευγόντων, γ) τη συμπεριφορά των αρμοδίων αρχών και δ) το διακύβευμα της υπόθεσης για τους ενδιαφερόμενους (βλ. περισσότερα για το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και το δικαίωμα εύλογης διάρκειας της δίκης σε 1, 2, 3, 4).
Τον Νοέμβριο του 2022 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ) στην υπόθεση Μακρυλάκης κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 34812/15). Επικαλούμενος (μεταξύ άλλων) το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ ο προσφεύγων παραπονέθηκε για το ότι δεν έτυχε δίκαιης δίκης σε σχέση με τις αιτήσεις αποζημίωσής του για τη διετή κράτησή του, τις οποίες κατέθεσε μετά την αθώωσή του από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Κρήτης και ισχυρίστηκε ότι η διάρκεια της πρωτόδικης ποινικής διαδικασίας εναντίον του ήταν ασυμβίβαστη με την απαίτηση της ΕΣΔΑ για εκδίκαση της υπόθεσης σε εύλογο χρόνο.
Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι:
α) υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ (πρόσβαση σε δικαστήριο- πολιτική δικαιοσύνη) καθώς ο τρόπος με τον οποίο απορρίφθηκαν οι αιτήσεις αποζημίωσης του προσφεύγοντος ως απαράδεκτες τον εμπόδισαν από το να επιτύχει την εκδίκαση του αποζημιωτικού αιτήματός του και έθιξαν τον πυρήνα του δικαιώματός του για πρόσβαση σε δικαστήριο (βλ. αναλυτικά παρ. 36-51 της απόφασης),
β) υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ όσον αφορά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας ποινικής διαδικασίας εναντίον του προσφεύγοντα καθώς η συνολική διάρκεια της εν λόγω δίκης δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εύλογη (βλ. αναλυτικά παρ. 56-62 της απόφασης).
Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά ενός κράτους δικαίου. Τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα πρέπει να απολαμβάνει κάθε πολίτης κατοχυρώνονται μεταξύ άλλων από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αποτελεί δε, πρωταρχική και αναντίρρητη υποχρέωση του κράτους το να σέβεται αυτά τα δικαιώματα. Στη συγκεκριμένη, ωστόσο, περίπτωση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ καθώς α) ο τρόπος με τον οποίο απορρίφθηκαν οι αιτήσεις αποζημίωσης του προσφεύγοντος έθιξαν τον πυρήνα του δικαιώματός του για πρόσβαση σε δικαστήριο και β) η διάρκεια της πρωτοβάθμιας ποινικής διαδικασίας εναντίον του δεν ήταν εύλογη.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
