Με την παρ. 2 του άρθρου 5 του υπ΄ αριθμ. 81/2019 π.δ. (το οποίο εκδόθηκε μόλις μία μέρα μετά την διενέργεια των εθνικών εκλογών) προβλέπεται ότι στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη μεταφέρονται: “…ως σύνολο αρμοδιοτήτων, θέσεων, οργάνων και προσωπικού που τις κατέχει, όπως έχουν διαμορφωθεί κατά την έκδοση του παρόντος, οι ακόλουθες υπηρεσίες: 5.1. Από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής …., συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των υπαγομένων σε αυτή οργανικών μονάδων, το Σώμα Επιθεώρησης και Ελέγχου Καταστημάτων Κράτησης, τα Καταστήματα Κράτησης, Σωφρονιστικά και Θεραπευτικά Καταστήματα, τα Ειδικά Θεραπευτικά Καταστήματα και η Κεντρική Αποθήκη Υλικού Φυλακών (ΚΑΥΦ), το Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου, πλην των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων, της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας και των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής, οι οποίες παραμένουν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης”.
Η μεταφορά των παραπάνω αρμοδιοτήτων, ιδίως λόγω του ότι πεδία της αντεγκληματικής και σωφρονιστικής πολιτικής υπάγονται πλέον στο συγκεκριμένο Υπουργείο (στο οποίο υπάγεται και η Ελληνική Αστυνομία) και όχι στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, αποτέλεσε αντικείμενο έντονης κριτικής και δημιούργησε προβληματισμούς σχετικά με το αν η επιλογή αυτή συμβαδίζει με βασικές κατευθύνσεις και προτάγματα της αντεγκληματικής πολιτικής.
Και τούτο διότι, μεταξύ άλλων:
α) Η άσκηση της σωφρονιστικής πολιτικής από τα Υπουργεία Δικαιοσύνης, αποτελεί κανόνα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ο οποίος ακολουθείτο και από την Ελλάδα για πάρα πολλά χρόνια (βλ. μεταξύ άλλων Ε. Φυτράκης, σελ. 2 και Μ. Σκανδάμης, σελ. 15 σε Εγκληματολόγοι – Ενημερωτικό Δελτίο ΕΕΜΕΚΕ).
β) Η εκτέλεση των ποινών, οι συνθήκες κράτησης και τα δικαιώματα των κρατουμένων συνδέονται άμεσα και άρρηκτα με το σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης και δεν είναι νοητή η αποκοπή τους από αυτό (βλ. την από 16-7-2019 απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος). Για τον λόγο αυτό, οι διατάξεις του π.δ. 81/2019 θεωρήθηκε ότι “βρίσκονται σε σχέση έντασης με την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, με το άρθρο 47 παρ. 1 του Συντάγματος και με την δικαιοκρατική αρχή της πρόσδεσης της εκτέλεσης των ποινών στην συνταγματική λειτουργία της Δικαιοσύνης (βλ. ανάρτηση του δικηγόρου, Β. Σωτηρόπουλου).
γ) Η επιβολή και η έκτιση των ποινών δεν έχει ως στόχο απλώς την φύλαξη αλλά και την επανένταξη του κρατουμένου (βλ. μεταξύ άλλων τοποθετήσεις ΚΙΝΑΛ). Άλλωστε, σε ένα κράτος δικαίου η εκτέλεση των ποινών “πρέπει να αντιμετωπίζεται με άξονες τον σεβασμό των δικαστικών αποφάσεων, των δικαιωμάτων των κρατουμένων, τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και την κοινωνική επανένταξη των καταδικασθέντων, και όχι μόνο με όρους καταστολής” (βλ. δελτίο τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου).
δ) Οι βασικοί πυλώνες του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, μεταξύ των οποίων η αστυνομία και οι φυλακές, είναι και οφείλουν να παραμείνουν ανεξάρτητοι μεταξύ τους (βλ. δήλωση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου). Όπως αναφέρει και ο Συνήγορος του Πολίτη (βλ. ετήσια έκθεση 2019 σελ. 142-3): “Η υπαγωγή της σωφρονιστικής πολιτικής και του ελέγχου των φυλακών στην αρμοδιότητα του ίδιου Υπουργείου με την αστυνομία, θα πρέπει να ολοκληρωθεί θεσμικά με τρόπο ο οποίος, να εξασφαλίζει ότι σε κάθε περίπτωση θα τηρηθεί η αρχή της διάκρισης της αστυνομικής από τη σωφρονιστική υπηρεσία και, ειδικότερα ότι θα αποφευχθεί κάθε ρύθμιση που θα μπορούσε να παρέχει σε αστυνομικές αρχές αρμοδιότητα επί των καταστημάτων κράτησης, όπως άλλωστε επιτάσσουν διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα”. Ωστόσο, η μεταφορά της αρμοδιότητας των φυλακών στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη “κατέστησε τη φυλάκιση από υπόθεση δικαιοσύνης, υπόθεση καταστολής και τιμωρίας” (βλ. Ε. Φυτράκης σε Εγκληματολόγοι – Ενημερωτικό Δελτίο ΕΕΜΕΚΕ, σελ. 2), καθώς όπως αναφέρει ο Μ. Σκανδάμης (Δ.Ν., Δικηγόρος) το εν λόγω υπουργείο φαίνεται να “προσχωρεί σε αστυνομικές λογικές που προσπαθούν να διαχειριστούν τις φυλακές με σαφή κατασταλτικό τρόπο” και “προτάσσεται έτσι μια συγχώνευση της αστυνομικής και σωφρονιστικής λειτουργίας” (βλ. σε Εγκληματολόγοι – Ενημερωτικό Δελτίο ΕΕΜΕΚΕ, σελ. 15).
Εν γένει, η απόφαση μεταφοράς των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων από το Υπουργείο Δικαιοσύνης προς το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη χαρακτηρίστηκε ως βεβιασμένη, προβληματική, αναιτιολόγητη και αναχρονιστική (βλ. δελτίο τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, άρθρο Ν. Κουλούρη σε Εγκληματολόγοι – Ενημερωτικό Δελτίο ΕΕΜΕΚΕ, σελ. 20 και τοποθέτηση ΚΙΝΑΛ).
Η εκτέλεση των ποινών και γενικότερα οι σωφρονιστικές πολιτικές και πρακτικές αποτελούν ένα κομμάτι της ποινικής δικαιοσύνης.
Η υπαγωγή των φυλακών στο Υπουργείο Δικαιοσύνης εξυπηρετεί τόσο ουσιαστικούς όσο και συμβολικούς σκοπούς.
Ωστόσο, με το υπ’ αριθμ. 81/2019 π.δ, αποφασίστηκε η αποκοπή σωφρονιστικών υπηρεσιών από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η υπαγωγή τους στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, στο οποίο υπάγεται μεταξύ άλλων και η Ελληνική Αστυνομία.
Με τον τρόπο αυτό, ωστόσο, καθίσταται αμφίβολο το αν ακολουθούνται (ή μπορούν να ακολουθηθούν) τα όσα επιτάσσουν το Σύνταγμα καθώς και διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα και πρακτικές σχετικά με τον τρόπο σχεδιασμού και άσκησης της αντεγκληματικής και σωφρονιστικής πολιτικής.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
