ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Υπόθεση Farooq και λοιποί κατά Ελλάδας- Καταδίκη για παραβίαση των άρθρων 3 και 13 της ΕΣΔΑ
Mε το άρθρο 3 (Απαγόρευση των βασανιστηρίων) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφ’ εξής ΕΣΔΑ) αναγνωρίζεται το απόλυτο δικαίωμα να μην υποβάλλεται κάποιος σε βασανιστήρια ούτε σε ποινή ή μεταχείριση απάνθρωπη ή εξευτελιστική. Με αυτόν τον τρόπο κατοχυρώνεται μία από τις θεμελιώδεις αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών (βλ. περισσότερα για το περιεχόμενο του άρθρου 3 σε 1, 2).
Για να συμβαδίζουν οι συνθήκες κράτησης με τις επιταγές του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι α) τα άτομα κρατούνται σε συνθήκες συμβατές με το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, β) ο τρόπος και η μέθοδος εκτέλεσης των στερητικών της ελευθερίας ποινών δεν υποβάλλει τα άτομα αυτά σε τέτοια εξάντληση ή δοκιμασία που να υπερβαίνει το αναπόφευκτο επίπεδο των δεινών που είναι σύμφυτα με την κράτηση, καθώς και γ) ότι η υγεία και η ευημερία των ατόμων αυτών διασφαλίζονται επαρκώς, ιδίως με την παροχή της απαιτούμενης ιατρικής φροντίδας (βλ. περισσότερα σε 1, 2).
Ο υπερπληθυσμός, οι κτιριακές και λειτουργικές ελλείψεις, η ανεπαρκής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και οι ανεπαρκείς παροχές στα καταστήματα κράτησης έχουν αποτελέσει αρκετές φορές τη βάση για την καταδίκη της Ελλάδας για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, καθώς έχει κριθεί ότι η διαβίωση υπό αυτούς τους όρους συνιστά απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως όταν η υπερπλήρωση των φυλακών φτάσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο και ο προσωπικός χώρος που αντιστοιχεί σε κάθε κρατούμενο είναι κάτω των 3 τ.μ. αυτό το στοιχείο μπορεί από μόνο του να είναι αρκετό για να συμπεράνει το ΕΔΔΑ ότι οι συνθήκες κράτησης του εκάστοτε προσφεύγοντος συνιστούν μεταχείριση αντίθετη προς το άρθρο 3 της Σύμβασης.
Ακόμα, το άρθρο 13 (Δικαίωμα πραγματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ καθιερώνει το δικαίωμα σε οποιονδήποτε παραβιάστηκε κάποιο δικαίωμα του από αυτά που αναγνωρίζονται στην ΕΣΔΑ να προσφύγει με τρόπο αποτελεσματικό ενώπιον των εθνικών αρχών και ταυτόχρονα επιβάλλει την υποχρέωση στο κράτος να προβλέψει τα κατάλληλα ένδικα βοηθήματα και μέσα για το σκοπό αυτό (βλ. περισσότερα για το περιεχόμενο του άρθρου 13 σε 1, 2 ). Η μη ύπαρξη στο εθνικό δίκαιο μίας πραγματικής και αποτελεσματικής προσφυγής που να επιτρέπει στα άτομα να παραπονεθούν για τις συνθήκες υπό τις οποίες κρατούνται έχει επίσης αποτελέσει πολλές φορές την βάση για την καταδίκη της Ελλάδας για την παραβίαση του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ.
Τον Σεπτέμβριο του 2021 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Farooq και λοιποί κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγών 4412/18, 4415/18, 8202/18).
Η συγκεκριμένη υπόθεση προέκυψε από τρεις προσφυγές, οι οποίες κρίθηκε σκόπιμο να συνεκδικασθούν λόγω της ομοιότητάς τους. Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για τις κακές συνθήκες κράτησης που επικρατούσαν στις φυλακές της Κέρκυρας (βλ. τα όσα αναφέρονται στο παράρτημα της απόφασης σχετικά με την επιφάνεια προσωπικού χώρου που αντιστοιχούσε σε κάθε κρατούμενο και τα καταγγελλόμενα προβλήματα) και την απουσία μίας πραγματικής προσφυγής που να τους επιτρέπει να παραπονεθούν για τις συνθήκες αυτές.
Το ΕΔΔΑ, λαμβάνοντας ιδίως υπ’ όψιν την έλλειψη προσωπικού χώρου και αναφέροντας ότι από τα στοιχεία που υποβλήθηκαν ενώπιόν του δεν προκύπτει κάποιο γεγονός ή επιχείρημα ικανό να το πείσει να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα από εκείνο του παραδεκτού και βασίμου των όσων υποστηρίζουν οι προσφεύγοντες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση των άρθρων 3 (λόγω των κακών συνθηκών κράτησης) και 13 (λόγω του ότι οι προσφεύγοντες δεν διέθεταν κάποιο πραγματικό ένδικο βοήθημα προκειμένου να παραπονεθούν για τις εν λόγω συνθήκες) της ΕΣΔΑ.
Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά ενός κράτους δικαίου.
Τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα πρέπει να απολαμβάνει κάθε πολίτης κατοχυρώνονται μεταξύ άλλων στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αποτελεί δε, πρωταρχική και αναντίρρητη υποχρέωση του κράτους το να σέβεται αυτά τα δικαιώματα.
Στην υπόθεση Farooq και λοιποί κατά Ελλάδας το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι τα δικαιώματα των προσφευγόντων παραβιάστηκαν, εξαιτίας των κακών συνθηκών κράτησης που επικρατούσαν στις φυλακές Κέρκυρας και της απουσίας από το εθνικό δίκαιο ενός πραγματικού ενδίκου μέσου που να τους επιτρέπει να παραπονεθούν για τις συνθήκες αυτές.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
