Η Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διερεύνηση της χρήσης του λογισμικού Pegasus και αντίστοιχου κατασκοπευτικού λογισμικού παρακολούθησης (PEGA) συστάθηκε τον Μάρτιο του 2022 προκειμένου να διερευνήσει τη χρήση του λογισμικού Pegasus σε Κράτη-Μέλη της ΕΕ. Η δράση της επιτροπής άπτεται και του σκανδάλου υποκλοπών στην Ελλάδα που έχει τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης, στον απόηχο των αποκαλύψεων για παρακολουθήσεις και απόπειρες έναντι υπουργών, βουλευτών αλλά και δημοσιογράφων. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η υπόθεση του Θανάση Κουκάκη που ασχολούνταν με οικονομικό ρεπορτάζ και του Τάσου Τέλλογλου που ερευνούσε τις υποκλοπές καθεαυτές.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές αποκαλύψεις από το Reporters United, το λογισμικό της εταιρείας Intellexa με έδρα το Ισραήλ έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα. Παράλληλα, το ρεπορτάζ αναφέρει ότι το 2021 η τροπολογία 826/145 αφαίρεσε από την ΑΔΑΕ τη δυνατότητα να γνωστοποιεί την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών σε πρόσωπα υπό παρακολούθηση.
Στις αρχές του έτους η επιτροπή συνέταξε και δημοσίευσε το προσχέδιο των Συστάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο κατόπιν έρευνας για παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ σχετικές με τη χρήση λογισμικού παρακολουθήσεων. Η επιτροπή απευθύνει συστάσεις προς την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο. Διαπιστώνοντας την μη ενσωμάτωση και μη ορθή εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου εν γένει , η επιτροπή PEGA απηύθυνε προτάσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο. Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, οι προτάσεις περιλαμβάνουν:
(α) τη δημιουργία νομικών και θεσμικών εγγυήσεων καθώς και ανεξάρτητων μηχανισμών ελέγχου των αποφάσεων για τη χρήση λογισμικού που παραβιάζει το απόρρητο των επικοινωνιών
(β) τη διερεύνηση των κατηγοριών για παράνομες εξαγωγές του λογισμικού στο Σουδάν και την ανάκληση των αδειών χρήσης που αντιτίθενται στον Κανονισμό για τις εξαγωγές προϊόντων διπλής χρήσης
(γ) την απρόσκοπτη διενέργεια ερευνών για τη χρήση λογισμικών παρακολούθησης από τις αρχές
(δ) την απόσυρση της τροποποίησης του ν. 2472/1997 με την οποία άρθηκε η υποχρέωση της ΑΔΑΕ να γνωστοποιεί σε παρακολουθούμενα άτομα την άρση της του απορρήτου των επικοινωνιών τους
(ε) την αποκατάσταση της πλήρους ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος και των εποπτευόντων οργάνων
(στ) την ανάκληση της τροπολογίας που έθεσε την ΕΥΠ υπό την ευθύνη του Πρωθυπουργού
(ζ) την εφαρμογή της οδηγίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers)
(η) την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας της ηγεσίας της ΕΑΔ
(θ) την άμεση έναρξη αστυνομικών ερευνών για τις κατηγορίες χρήσης λογισμικού παρακολουθήσεων και κατάσχεση αποδεικτικού υλικού από εταιρίες που εμπορεύονταν το λογισμικό
(ι) την πρόσκληση της Europol να συμμετέχει στις έρευνες
Σε προηγούμενη ακρόαση αξιωματούχων της ελληνικής κυβέρνησης από την επιτροπή του ΕΚ PEGA εκείνοι επικαλέστηκαν λόγους εθνικής ασφάλειας και εμπιστευτικότητας. Στην επιτροπή έχει κληθεί να καταθέσει η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και η Αρχή Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Η παρακολούθηση βουλευτών και δημοσιογράφων από την ΕΥΠ εγείρει ζητήματα παραβίασης των ατομικών δικαιωμάτων των ατόμων υπό παρακολούθηση αλλά και ευρύτερα. Συγκεκριμένα, τίθεται ζήτημα παραβίασης του απορρήτου των επικοινωνιών, της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου, όπως θεμελιώνονται στα Άρθρα 19, και 14 του Συντάγματος της Ελλάδας αντίστοιχα.
Η μαζική παρακολούθηση αποτελεί ταυτόχρονα πλήγμα στη δημοκρατία. Σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό της επιτροπής PEGΑ η χρήση ή η πιθανότητα χρήσης λογισμικών παρακολούθησης αποτρέπει τη συμμετοχή ατόμων στις δημοκρατικές διαδικασίες και την έκφραση πολιτικού λόγου. Πολλώ δε μάλλον όταν η παρακολούθηση χρησιμοποιείται κατά προσώπων με ενεργό συμμετοχή στο δημόσιο λόγο και την πολιτική, η επέμβαση στη λειτουργία του πολιτεύματος είναι ακόμα εντονότερη.
Η επίκληση λόγων εθνικής ασφάλειας γίνεται καταρχήν δεκτή ως περιορισμός του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα του Άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διατάξεις της ΕΣΔΑ και τη νομολογία του δικαστηρίου του Στρασβούργου, όταν υπάρχει παρέμβαση στην ιδιωτικότητα για λόγους εθνικής ασφάλειας αυτοί πρέπει να είναι ελέγξιμοι από ανεξάρτητο σώμα σε διαδικασία κατ’ αντιμωλία ως προς την νομιμότητα, αναγκαιότητα και αναλογικότητα της παρέμβασης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
