Στις 29 Δεκεμβρίου 2022, το Reporters United δημοσίευσε ρεπορτάζ, σύμφωνα με το οποίο ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης και ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας δεν έχουν προχωρήσει, για διάστημα μεγαλύτερο των 20 μηνών, στην έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) με την οποία η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) θα αποκτούσε τη δυνατότητα να διενεργεί ελέγχους στο δικό της, ψηφιοποιημένο και κρυπτογραφημένο αρχείο, χωρίς να χρειάζεται να εξαρτάται από τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους.
Στις 16 Μαρτίου 2021, η κυβέρνηση κατέθεσε τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία προέβλεπε την έκδοση της παραπάνω ΚΥΑ από τους δύο υπουργούς. Με βάση αυτήν, ΕΥΠ και Αντιτρομοκρατική θα έπρεπε να στέλνουν ψηφιακά και κρυπτογραφημένα προς την ΑΔΑΕ και τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους τις διατάξεις της εισαγγελέα με βάση τις οποίες γίνονται οι παρακολουθήσεις.
Παρά την ψήφιση της παραπάνω τροπολογίας και την ενσωμάτωσή της στον ν. 4786/2021 (ΦΕΚ 43 A’/23.03.2021), η ΚΥΑ δεν εκδόθηκε ποτέ. Το αποτέλεσμα είναι μέχρι σήμερα η αποστολή των διατάξεων για την άρση του απορρήτου των πολιτών να γίνεται σε έγχαρτη μορφή, κάτι που ενισχύει την αδιαφάνεια και αναιρεί τον έλεγχο της ΑΔΑΕ πάνω στις μυστικές υπηρεσίες.
Το πρόβλημα με το χάρτινο (φυσικό) αρχείο το έθεσε η ίδια η Αρχή στον απολογισμό της για το 2021: «Μέχρι σήμερα, η Αρχή λάμβανε μόνο το φυσικό σώμα των διατάξεων, σε έγχαρτη μορφή, κάτι που δεν επέτρεπε την ηλεκτρονική επεξεργασία τους, καθόσον ουδέποτε η Αρχή διέθετε επάρκεια ανθρώπινων πόρων και υλικοτεχνικών υποδομών για να προχωρήσει εξ ιδίων σε ψηφιοποίηση των εισερχόμενων διατάξεων». Γι’ αυτό το λόγο, ανέφερε πως «πολύ σημαντικός στόχος για το έτος 2022 είναι η ψηφιοποίηση και καταστροφή των επί 15ετία συσσωρευόμενων εγχάρτων αρχείων της Αρχής».
Η εφαρμογή του νόμου από τους υπουργούς Πιερρακάκη – Τσιάρα και η κρυπτογραφημένη αποστολή των διατάξεων άρσης του απορρήτου θα είχε δύο ευεργετικές συνέπειες: Πρώτον, θα εξασφάλιζε την ασφαλή και άμεση διαβίβαση των διατάξεων άρσης του απορρήτου στην ΑΔΑΕ. Δεύτερον, θα επέτρεπε στην Αρχή τη δημιουργία ψηφιακού αρχείου, ώστε να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή ποιος, πότε και για ποιους λόγους έχει παρακολουθηθεί, προϋπόθεση για την επιτέλεση του συνταγματικού της σκοπού.
Ωστόσο, η μη ψήφιση της ΚΥΑ καθιστά δυσχερέστερη την άσκηση των αρμοδιοτήτων εκ μέρους της ΑΔΑΕ που αποσκοπούν στην προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών, το οποίο κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα ως «απόλυτα απαραβίαστο» (άρθρο 19 παρ. 1).
Πέρα από την υπερσυσσωρευση ενός τεράστιου όγκου χάρτινου υλικού, το πρόβλημα με το φυσικό αρχείο έγκειται στο ότι η κάθε διάταξη αναφέρει μόνον τον τηλεφωνικό αριθμό του πολίτη που παρακολουθείται, και όχι το όνομά του. Πολλές διατάξεις, μάλιστα, περιλαμβάνουν πάνω από έναν τηλεφωνικούς αριθμούς που έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση.
Αυτό καθιστά πρακτικά αδύνατον για την ΑΔΑΕ να ελέγξει ποιος παρακολουθείται και ποιος όχι. Όταν, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reporters United, ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης έκανε στις 12 Αυγούστου 2020 αίτημα στην ανεξάρτητη Αρχή για να μάθει αν υποκλέπτονται οι συνομιλίες του, η ΑΔΑΕ θα έπρεπε να ψάξει ένα τεράστιο αρχείο για να βρει ανάμεσα σε χιλιάδες χαρτιά το ένα που θα περιελάμβανε τον αριθμό του Κουκάκη, κάτι που ήταν αδύνατον. Αφού λοιπόν η Αρχή δεν μπορεί να ελέγξει ουσιωδώς στο αρχείο της, πηγαίνει στον τηλεπικοινωνιακό πάροχο του κάθε πολίτη (Cosmote, Vodafone, Wind), ζητώντας από αυτόν να μάθει αν έχει γίνει άρση του απορρήτου του.
Αυτό οδηγεί στο εξής οξύμωρο: Η ΑΔΑΕ, συνταγματικά επιφορτισμένη με την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών, απευθύνεται σε επιχειρήσεις για να μάθει αν κάποιος παρακολουθείται. Δηλαδή οι κρατικές αρχές εξαρτώνται από ιδιώτες, οι οποίοι κανονικά επίσης ελέγχονται για την εφαρμογή της νομοθεσίας που προστατεύει το απόρρητο των επικοινωνιών.
Παρά τη συνταγματική κατοχύρωση του απορρήτου των επικοινωνιών ως απόλυτα απαραβίαστου (άρθρο 19 παρ. 1), η ελληνική κυβέρνηση δεν εξέδωσε ποτέ -ως όφειλε από τον νόμο- την ΚΥΑ για το ψηφιακό αρχείο της ΑΔΑΕ, καθιστώντας ουσιωδώς δυσχερέστερη την άσκηση των αρμοδιοτήτων εκ μέρους της ανεξάρτητης Αρχής, οι οποίες, μέσω του θεσμικού ελέγχου των κρατικών υπηρεσιών (ΕΥΠ και Αντιτρομοκρατικής) και των τηλεπικοινωνιακών παρόχων, αποσκοπούν στην προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
