ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Ζήτημα υπέρμετρης αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας κατά τον θάνατο 17χρονου Ρομά στη Βοιωτία
Σοβαρό ζήτημα υπέρμετρης αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας εγείρεται από τον θάνατο του 17χρονου Ρομά Χρήστου Μιχαλόπουλου στις 11 Νοεμβρίου 2023, ο οποίος προκλήθηκε από πυρά αστυνομικού έπειτα από καταδίωξη σε περιοχή της Βοιωτίας. Πρόκειται για τον τέταρτο θάνατο ατόμου από αστυνομικό τα τελευταία χρόνια, μετά από εκείνον του 18χρονου Νίκου Σαμπάνη τον Οκτώβριο του 2021, του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη τον Δεκέμβριο του 2022 και ενός 20χρονου Σύρου πρόσφυγα τον Ιούλιο του 2023.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο, το βράδυ του Σαββάτου, 11 Νοεμβρίου, ο 17χρονος Χρήστος Μιχαλόπουλος οδηγούσε αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν τρία ακόμη ανήλικα άτομα. Το όχημα κινούνταν με πολύ μεγάλη ταχύτητα στην Αλίαρτο Βοιωτίας και ο οδηγός του δεν συμμορφώθηκε στα σήματα της αστυνομίας για να σταματήσει και να ελεγχθεί. Ακολούθησε καταδίωξη με συμμετοχή ομάδας ΟΠΚΕ (Ομάδα Πρόληψης και Καταστολής Εγκλήματος) στο εθνικό και το επαρχιακό δίκτυο, μέχρι τη στιγμή που το καταδιωκόμενο αυτοκίνητο προσέκρουσε σε σταθμευμένο όχημα και ακινητοποιήθηκε. Στη συνέχεια, οι αστυνομικοί της ΟΠΚΕ προσέγγισαν το αμάξι και λίγο αργότερα ο 17χρονος οδηγός του πυροβολήθηκε θανάσιμα. Ο θάνατός του διαπιστώθηκε μετά από διακομιδή του στο νοσοκομείο της Θήβας.
Η νομοθεσία προβλέπει ένα αυστηρό πλαίσιο για τη χρήση οπλισμού εκ μέρους των αστυνομικών δυνάμεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 3169/2003 (ΦΕΚ Α’ 189/24.7.2003), «ο αστυνομικός επιτρέπεται κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του να προτάσσει το πυροβόλο όπλο, εφόσον συντρέχει κίνδυνος ένοπλης επίθεσης σε βάρος αυτού ή τρίτου» (παρ. 1) ή «εφόσον αυτό απαιτείται για την εκπλήρωση του καθήκοντός του και συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις» (παρ. 2):
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο (παρ. 3), «όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου, επιβάλλεται η ηπιότερη χρήση του πυροβόλου όπλου, εκτός αν αυτό είναι μάταιο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες ή επιτείνει τον κίνδυνο θανάτου ή σωματικής βλάβης. Ως ηπιότερη χρήση πυροβόλου όπλου νοείται η κατά το εδάφιο δ του άρθρου 1 κλιμάκωση της χρήσης του με τη μικρότερη δυνατή και αναγκαία προσβολή».
Ωστόσο, στην υπόθεση του 17χρονου εκλιπόντος διερευνάται πλέον από την ελληνική Δικαιοσύνη το κατά πόσον εφαρμόστηκε το παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο για τη χρήση οπλισμού ή τελικά υπήρξε παράβαση των ορίων της νομοθεσίας, η οποία και προκάλεσε τον θάνατο του Χρήστου Μιχαλόπουλου.
Σε ανακοίνωσή της στις 12 Νοεμβρίου η Ελληνική Αστυνομία (ΕΛΑΣ) ανέφερε ότι οι συνθήκες τέλεσης του πυροβολισμού που οδήγησε στον θάνατο του 17χρονου «ερευνώνται», προσθέτοντας: «Για την υπόθεση ενημερώθηκε σχετικά ο αρμόδιος Εισαγγελέας, ο εμπλεκόμενος αστυνομικός κρατείται και σε βάρος του σχηματίζεται δικογραφία, ενώ παράλληλα διατάχθηκε Ένορκη Διοικητική Εξέταση για την πειθαρχική διερεύνηση του περιστατικού». Με νεότερη ανακοίνωσή της στις 15 Νοεμβρίου, η ΕΛΑΣ έκανε γνωστό ότι ο αστυνομικός της ΟΠΚΕ που πυροβόλησε τον 17χρονο «τέθηκε σε διαθεσιμότητα», ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο σε βάρος του έχει ήδη ασκηθεί ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο και παράνομη εκτέλεση πυροβολισμού εξουδετέρωσης. Σύμφωνα με την Καθημερινή, ο κατηγορούμενος ισχυρίζεται ότι το όπλο του εκπυρσοκρότησε αφού ο νεαρός επιχείρησε να του το πάρει, κάτι που απορρίπτει ως ψευδή ισχυρισμό η οικογένεια του θύματος και ο δικηγόρος τους. Μετά την απολογία του στον ανακριτή, ο κατηγορούμενος αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους.
Για την υπόθεση εξέδωσε ανακοίνωση και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), μιλώντας για «παράνομη αστυνομική βία»: «Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου εκφράζει τον βαθύ αποτροπιασμό της για την κανονικοποίηση της παράνομης αστυνομικής βίας (θανατηφόρας ή μη) η οποία συχνά ενσωματώνει τα πιο άρρωστα ρατσιστικά αντανακλαστικά της κοινωνίας. Η σωρεία των περιστατικών, η συγκεκριμένη τυπολογία που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται (παρόμοιες περιστάσεις, συγκεκριμένο προφίλ θυμάτων και θυτών, κοινή επικοινωνιακή διαχείριση από την ΕΛ.ΑΣ. και τελικά ατιμωρησία ή αναντίστοιχες με το αδίκημα και τις περιστάσεις του ποινές) για ακόμη μια φορά επιβεβαιώνει, πως δεν έχουμε να κάνουμε με “μεμονωμένα περιστατικά”, αλλά με ένα συστημικό και συστηματικό φαινόμενο ανεξέλεγκτης χρήσης βίας από τους αστυνομικούς των δυνάμεων ασφαλείας της ΕΛ.ΑΣ».
Η Ένωση πρόσθεσε: «Θα πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητό, τόσο από την πολιτική, όσο και από τη φυσική ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ., αλλά και (κυρίως ίσως) από τη Δικαιοσύνη, ότι ο ρόλος της αστυνομίας είναι να προστατεύει τα συνταγματικά κατοχυρωμένα θεμελιώδη δικαιώματα όσων διαμένουν στη χώρα, όπως για παράδειγμα το αυτονόητο δικαίωμά τους στη ζωή, και όχι να τα απειλεί ή να τα παραβιάζει. Κι αυτό, τελικά, είναι ζήτημα Δημοκρατίας».
Σε ένα Κράτος Δικαίου οι διωκτικές και αστυνομικές Αρχές οφείλουν να συμμορφώνονται με τα όρια που θέτει η νομοθεσία για την άσκηση του κρατικού μονοπωλίου της βίας και, πιο ειδικά, για τη χρήση του οπλισμού που φέρουν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
Τέτοιους κανόνες προβλέπει στην Ελλάδα το άρθρο 3 του ν. 3169/2003 (ΦΕΚ Α’ 189/24.7.2003). Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο αστυνομικός της ΟΠΚΕ, έχοντας ήδη τεθεί σε διαθεσιμότητα, ελέγχεται διοικητικά και δικαστικά για παράνομη χρήση του υπηρεσιακού οπλισμού του, η οποία οδήγησε στον θάνατο του 17χρονου Χρήστου Μιχαλόπουλου.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
