Υπόθεση Μπέλτσιος κατά Ελλάδας – Καταδίκη της Ελλάδας για παραβίαση των άρθρων 5 και 6 της ΕΣΔΑ

Στην υπόθεση Μπέλτσιος κατά Ελλάδας το ΕΔΔΑ καταδίκασε τη χώρα για παραβίαση των άρθρων 6 παρ. 2 και 5 παρ. 4 της ΕΣΔΑ, καθώς έκρινε ότι: α) οι αναφορές στο πρόσωπο του προσφεύγοντα σε καταδικαστική απόφαση που εκδόθηκε στο πλαίσιο έτερης ποινικής διαδικασίας (στην οποία δεν ήταν κατηγορούμενος) παραβίασαν το τεκμήριο αθωότητας και β) οι εθνικές αρχές παρέλειψαν να αποφανθούν «με ταχύτητα» σχετικά με τη νομιμότητα της κράτησής του. 

Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ «Παν πρόσωπον κατηγορούμενον επί αδικήματι τεκμαίρεται ότι είναι αθώον μέχρι της νομίμου αποδείξεως της ενοχής του». Το τεκμήριο αθωότητας, μία εκ των βασικών διαδικαστικών εγγυήσεων της χρηστής απονομής της δικαιοσύνης, επιβάλλει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση αποχής από πρόωρες δηλώσεις ή τοποθετήσεις για την ενοχή ενός κατηγορουμένου, ιδίως από δικαστές ή άλλους δημόσιους λειτουργούς (βλ. περισσότερα για το τεκμήριο αθωότητας μεταξύ άλλων σε 1, 2).

Σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ «Παν πρόσωπον στερούμενον της ελευθερίας του συνεπεία συλλήψεως ή κρατήσεως έχει δικαίωμα προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου, ίνα τούτο αποφασίση εντός βραχείας προσθεσμίας επί του νομίμου της κρατήσεώς του και διατάξη την απόλυσίν του εν περιπτώσει παρανόμου κρατήσεως» (για το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια εν γένει καθώς και το δικαίωμα ταχείας εξέτασης της νομιμότητας της κράτησης από δικαστήριο ειδικότερα βλ. μεταξύ άλλων σε 1, 2).

Το ΕΔΔΑ, κρίνοντας επί της ουσίας της υπόθεσης, διαπίστωσε ότι: 

1. οι επίμαχες δηλώσεις/ονομαστικές αναφορές στον προσφεύγοντα στο πλαίσιο της υπ’ αριθμ. 4554/2013 απόφασης είχαν παραβιάσει το τεκμήριο αθωότητάς του. Όπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, το ΕΔΔΑ με τις υπό κρίση δηλώσεις του το δικαστήριο στη διαδικασία κατά του Α.Τ. δεν κατέστησε σαφές ότι δεν αποφαίνεται για την ενοχή του προσφεύγοντος. Ο προσφεύγων αναφερόταν ονομαστικά και οι δηλώσεις δεν περιείχαν καμία επιφύλαξη που να διευκρινίζει ότι οι πράξεις του εξετάζονταν σε μία ξεχωριστή ποινική διαδικασία, η οποία εκκρεμούσε κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή. Παρά δε, το γεγονός ότι το δικαστήριο στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαδικασίας δεν είχε όντως τη δυνατότητα να κρίνει την ενοχή του προσφεύγοντος, κατέληξε σε διαπιστώσεις και γνώμες σχετικά με την συμμετοχή του σε αξιόποινες πράξεις κατά τρόπο που δεν περιέγραφε μία κατάσταση υποψίας αλλά θα μπορούσε να θεσμοθετήσει την ενοχή του. Εν γένει, η διατύπωση που χρησιμοποιήθηκε ισοδυναμούσε με σαφή δήλωση, ελλείψει αμετάκλητης απόφασης, ότι ο προσφεύγων είχε διαπράξει τα εν λόγω ποινικά αδικήματα.
2. υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 4 της ΕΣΔΑ, λόγω της αποτυχίας των εθνικών αρχών να αποφανθούν «με ταχύτητα» αναφορικά με τη νομιμότητα της κράτησης του προσφεύγοντος. Και τούτο διότι από την άσκηση της προσφυγής κατά της απόφασης που διέταξε την προσωρινή του κράτηση μέχρι την δημοσίευση της σχετικής απόφασης μεσολάβησε χρονικό διάστημα περίπου τεσσάρων μηνών (βλ. περισσότερα σε παρ. 22-25 απόφασης).