Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου

Η Ελλάδα έχει θεσπίσει σημαντικό αριθμό μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο των τριών προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής. Οι μεταρρυθμιστικές δραστηριότητες περιλάμβαναν αλλαγές στην οργάνωση των δικαστηρίων, μέτρα για τη βελτίωση της διοίκησης των δικαστηρίων, διεύρυνση της χρήσης των εργαλείων της τεχνολογίας των πληροφοριών στα δικαστήρια και την προώθηση
εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της υλοποίησης είναι ανάμικτα και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά την ποιότητα και την αποδοτικότητά του. Οι συνεχιζόμενες προσπάθειες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής υλοποίησης των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων και η περαιτέρω πρόοδος ως προς την ψηφιοποίηση των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης έχουν ιδιαίτερη σημασία ώστε να σημειωθούν απτά αποτελέσματα.

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει ξεκινήσει ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς και συνεχίζει την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Έχουν καταβληθεί προσπάθειες για τον εξορθολογισμό του θεσμικού πλαισίου και τη βελτίωση του συντονισμού των διαφόρων υπηρεσιών και φορέων που είναι επιφορτισμένοι με την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Υπάρχει ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο για τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης και τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα κενά στην εφαρμογή του. Ορισμένα εμπόδια για τη δίωξη της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο καταργήθηκαν μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης το 2019, καθώς τροποποιήθηκαν οι διαδικασίες σχετικά με τα καθεστώτα ασυλίας και την παραγραφή. Η αναθεώρηση της
ποινικής νομοθεσίας του Ιουνίου του 2019 προκάλεσε ορισμένες ανησυχίες, ιδίως όσον αφορά την ποινικοποίηση της δωροδοκίας. Η κατάσταση αυτή θεραπεύθηκε μέσω επακόλουθων αναθεωρήσεων, ωστόσο οι εκκρεμείς υποθέσεις εξακολουθούν να επηρεάζονται.

Η άσκηση πίεσης ή επιρροής από ομάδες συμφερόντων (lobbying) στην Ελλάδα εξακολουθεί, σε μεγάλο βαθμό, να μη ρυθμίζεται κανονιστικά, και το πλαίσιο προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος είναι ελλιπές.

Το Σύνταγμα κατοχυρώνει την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος στην πληροφόρηση. Υφίστανται δομές για τη διασφάλιση της πολυφωνίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας και των δικαιωμάτων του Τύπου. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των κανόνων που αποσκοπούν στη διασφάλιση της διαφάνειας όσον αφορά την ιδιοκτησία των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Οι
βασικές ανησυχίες αφορούν τους ανεπαρκείς μηχανισμούς για τη διασφάλιση του σεβασμού των επαγγελματικών προτύπων στην άσκηση της δημοσιογραφίας και τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας για τους δημοσιογράφους, που απορρέουν, μεταξύ άλλων, από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση.

Το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών (μηχανισμός θεσμικών αντιβάρων) στην Ελλάδα αντιμετωπίζει ορισμένες προκλήσεις στην πράξη. Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια ασκούνται σημαντικές πιέσεις στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία, ιδίως λόγω των συνεπειών της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας δεν τηρήθηκαν πλήρως, αλλά πρόσφατο ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο σ ’αυτόν τον τομέα αποσκοπεί στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και σταδιακά τίθεται
σε εφαρμογή.

Τα θεμελιώδη και τα συνταγματικά δικαιώματα προστατεύονται μέσω των δικαστηρίων και των ανεξάρτητων αρχών. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο ευνοϊκό πλαίσιο για την κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μετανάστευσης έχουν εκφράσει ανησυχίες ως προς τη συρρίκνωση του χώρου επιτόπου δραστηριοποίησης για την κοινωνία των πολιτών.

πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή