Υπόθεση Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδας- Καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου 9 της ΕΣΔΑ

Στην υπόθεση Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδας, το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 9 της ΕΣΔΑ (ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας), λόγω του ότι οι ελληνικές αρχές δεν εκπλήρωσαν την απορρέουσα από το ως άνω άρθρο θετική υποχρέωση τους να διασφαλίσουν ότι η συνέντευξη των αντιρρησιών συνείδησης λαμβάνει χώρα υπό συνθήκες που εγγυώνται τη διαδικαστική αποτελεσματικότητα και την ισότιμη εκπροσώπηση που απαιτείται και από το εθνικό δίκαιο.

Σύμφωνα με το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ : «1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις την ελευθερίαν σκέψεως, συνειδήσεως και θρησκείας, το δικαίωμα τούτο επάγεται την ελευθερίαν αλλαγής θρησκείας ή πεποιθήσεων, ως και την ελευθερίαν εκδηλώσεως της θρησκείας ή των πεποιθήσεων μεμονωμένως, ή συλλογικώς δημοσία ή κατ’ ιδίαν, δια της λατρείας, της παιδείας, και της ασκήσεως των θρησκευτικών καθηκόντων και τελετουργιών. 2. Η ελευθερία εκδηλώσεως της θρησκείας ή των πεποιθήσεων δεν επιτρέπεται να αποτελέση αντικείμενον ετέρων περιορισμών πέραν των προβλεπομένων υπό του νόμου και αποτελούντων αναγκαία μέτρα, εν δημοκρατική κοινωνία δια την δημοσίαν ασφάλειαν, την προάσπισιν της δημοσίας τάξεως, υγείας και ηθικής, ή την προάσπισιν των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων». Σε γενικές γραμμές, η ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας θεωρείται ένα από τα θεμέλια της δημοκρατικής κοινωνίας. Αν και στο άρθρο 9 δεν αναφέρεται ρητά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης, το ΕΔΔΑ έχει πλέον αναγνωρίσει ότι η άρνηση εκπλήρωσης στρατιωτικής θητείας μπορεί να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ως άνω άρθρου ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε υπόθεσης και όταν η άρνηση αυτή απορρέει από σοβαρή και ανυπέρβλητη σύγκρουση μεταξύ της υποχρέωσης να υπηρετήσει κάποιος στο στρατό και της συνείδησης ή των πεποιθήσεών του (δείτε περισσότερα για τα ως άνω ζητήματα σε 1, 2, 3).

Το ΕΔΔΑ αφού υπενθύμισε ότι: α) η θετική υποχρέωση των Κρατών που απορρέει από το άρθρο 9, όπως έχει αναλυθεί από τη νομολογία του Δικαστηρίου, περιλαμβάνει όχι μόνο το να προβλέπεται στην εσωτερική έννομη τάξη μία διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων με σκοπό την αναγνώριση της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης αλλά και το να λαμβάνει χώρα μία αποτελεσματική έρευνα για τα θέματα αυτά, β) απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να θεωρηθεί η έρευνα αυτή ως αποτελεσματική, είναι η ανεξαρτησία των ατόμων που την έχουν αναλάβει, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 9 της ΕΣΔΑ καθώς στη συγκεκριμένη περίπτωση οι αρμόδιες ελληνικές αρχές δεν συμμορφώθηκαν προς τη θετική υποχρέωση που απορρέει από το ως άνω άρθρο να διασφαλίσουν ότι οι συνεντεύξεις των αντιρρησιών συνείδησης από την ειδική επιτροπή διεξάγονται υπό συνθήκες που σέβονται την διαδικαστική αποτελεσματικότητα και την ισοτιμία που απαιτείται από το άρθρο 62 του ν. 3421/2005.