ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Η Ελλάδα καλείται να ανακαλέσει την υπουργική απόφαση που χαρακτηρίζει την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα για τους αιτούντες άσυλο
Στις 14 Ιουνίου 2021 συνολικά 40 οργανώσεις εξέδωσαν ανακοίνωση διαμαρτυρόμενες για το γεγονός ότι η Ελλάδα αναγνώρισε την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για πρόσφυγες πέντε εθνικοτήτων. Πράγματι, στις 7 Ιουνίου 2021 εκδόθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση από τους υπουργούς Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη και Μετανάστευσης και Ασύλου Νότη Μηταράκη (ΦΕΚ 2425/Τεύχος Β’/7.6.2021), η οποία όρισε την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για οικογένειες (άντρες, γυναίκες και παιδιά) που αιτούνται διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα και προέρχονται από πέντε συγκεκριμένες χώρες (Συρία, Αφγανιστάν, Σομαλία, Πακιστάν και Μπαγκλαντές).
Οι υπογράφουσες οργανώσεις σημειώνουν ότι με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμη και των ασυνόδευτων παιδιών, στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας το Μάρτιο του 2016. Σχετικά μάλιστα με την προστασία των ανηλίκων, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), το 68% των ασυνόδευτων παιδιών που έχουν εντοπιστεί στην Ελλάδα προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Συνεπώς η εφαρμογή της ΚΥΑ δεν συνάδει με την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και τις προστατευτικές διατάξεις που προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθώς η Τουρκία δεν εξασφαλίζει αποτελεσματική διεθνή προστασία κατά το διεθνές δίκαιο και συγκεκριμένα τη Σύμβασης της Γενεύης του 1951.
Όσον αφορά ειδικότερα την αναγνώριση της Τουρκίας ως ασφαλούς χώρας, στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι «η λύση δεν μπορεί να είναι η επιστροφή εκτοπισμένων ατόμων στην Τουρκία», αφού η τελευταία «δεν παρέχει τη διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη ευρωπαϊκές χώρες, ενώ από τον Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα βάσει της νέας ΚΥΑ».
Η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής τρίτη χώρα και λόγω του γεγονότος ότι υπάρχει πληθώρα αναφορών που καταγγέλλουν παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από την τουρκική επικράτεια, ακόμα και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου (1, 2, 3, 4, 5). Άλλωστε, όπως σημειώνουν οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, «η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους συνδέσμου του αιτούντα άσυλο με τη χώρα αυτή και τη συναίνεση της τρίτης χώρας, προκειμένου να είναι εφικτή η επιστροφή του ατόμου. Αμφότερες οι προϋποθέσεις στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συντρέχουν».
Η απόφαση της Ελλάδας να θεωρήσει τη γείτονα χώρα ως ασφαλή ήρθε σε περίοδο κατά την οποία, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, η Άγκυρα δεν δέχεται την επιστροφή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα, όπως έχει επισημανθεί από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό έχει οδηγήσει πρόσφυγες, των οποίων τα αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα, κατ’ εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», σε καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, αλλά ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στην Ελλάδα.
Με βάση τα παραπάνω οι 40 οργανώσεις καταλήγουν: «Σε πλήρη σύμπνοια με το πνεύμα πρόσφατης ανακοίνωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι οργανώσεις μας επισημαίνουν πως “η εξωτερικοποίηση είναι απλώς ένας τρόπος να μετατοπίζονται οι ευθύνες […] και να παρακάμπτονται οι διεθνείς υποχρεώσεις” και καλούν για μια ακόμη φορά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές να σεβαστούν την ευθύνη προστασίας των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί και η περαιτέρω διολίσθηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το άσυλο και των θεμελιωδών αρχών και αξιών προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προς αυτό το σκοπό, καλούμε την ελληνική Πολιτεία να ανακαλέσει την από 7 Ιουνίου ΚΥΑ».
Πράγματι, στην προαναφερόμενη ανακοίνωσή της, η Ύπατη Αρμοστεία προειδοποιεί κατά του φαινομένου «εξαγωγής» αιτημάτων ασύλου και υπογραμμίζει την ευθύνη της Ελλάδας ως κράτους μεταφοράς να διασφαλίσει ότι τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο προστατεύονται από το κράτος υποδοχής, το οποίο εν προκειμένω είναι η Τουρκία: «Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το κράτος μεταφοράς είναι υπεύθυνο να διασφαλίσει ότι οι υποχρεώσεις προστασίας των μεταφερόμενων αιτούντων άσυλο εκπληρώνονται πλήρως από το κράτος υποδοχής. Ορισμένες από αυτές τις εγγυήσεις περιλαμβάνουν την προστασία από την επαναπροώθηση, την πρόσβαση σε δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου, την υγειονομική περίθαλψη, την απασχόληση, την εκπαίδευση και την κοινωνική ασφάλιση, καθώς και το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία».
Είναι ακόμη αξιοσημείωτο ότι στις 7 Οκτωβρίου 2021 το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) υπέβαλαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης κατά της υπουργικής απόφασης που αναγνωρίζει την Τουρκία ως ασφαλή χώρα.
Ευχαριστίες στις ακόλουθες οργανώσεις και θεσμούς για την συνεισφορά τους στην παρούσα αναφορά: Generation 2.0, Human Rights 360, ΕΕΔΑ, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ).
Ένα Κράτος Δικαίου οφείλει να παρέχει αποτελεσματική διεθνή προστασία στους αιτούντες άσυλο σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Μάλιστα, η Ελλάδα, ως κράτος μέλος της ΕΕ, πρέπει να προσφέρει διεθνή προστασία σύμφωνα και με το ενωσιακό δίκαιο. Ωστόσο, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση των 40 οργανώσεων, η Ελλάδα εν προκειμένω αναγνωρίζει την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για πέντε εθνικότητες και ανοίγει τον δρόμο για επιστροφή αιτούντων άσυλο στη γειτονική χώρα, παρότι η τελευταία δεν προσφέρει την προσήκουσα διεθνή προστασία σε όσους ζητούν να τους αναγνωριστεί το νομικό καθεστώς του πρόσφυγα.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
