Στις 26 Νοεμβρίου 2024, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) δημοσίευσε έκθεση με τίτλο «Στα Σύνορα της Ευρώπης: Επαναπροωθήσεις υπό Καθεστώς Ατιμωρησίας». Σε αυτήν, το ΕΣΠ παρέθεσε λεπτομερείς πληροφορίες αναφορικά με 12 νέα περιστατικά επαναπροωθήσεων που διαπράχθηκαν στην περιοχή του Έβρου κατά τη διάρκεια του 2023. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα pushbacks αφορούσαν τις υποθέσεις:
«Η εις βάθος ανάλυση των μαρτυριών θυμάτων σχετικά με 12 επιχειρήσεις επαναπροώθησης στην περιοχή του Έβρου κατά τη διάρκεια σχεδόν ενός έτους (από τον Φεβρουάριο έως τον Δεκέμβριο του 2023) ρίχνει φως σε αυτές τις εγκληματικές δραστηριότητες ως μια ολοκληρωμένη, συστηματική και προσεκτικά σχεδιασμένη πολιτική μετανάστευσης και διαχείρισης συνόρων του ελληνικού κράτους», αναφέρει το ΕΣΠ για τις παραπάνω υποθέσεις pushbacks, προσθέτοντας σχετικά με την εμπλοκή των ελληνικών αρχών: «Πολυάριθμες ελληνικές αρχές συμμετέχουν στην τέλεση των επαναπροωθήσεων. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το ένστολο και ένοπλο προσωπικό (αστυνομία και/ή στρατός) εμφανίζεται να εντοπίζει και να συλλαμβάνει άτυπα τους αιτούντες άσυλο. Άτομα – με ή χωρίς καλυμμένα πρόσωπα – ντυμένα με στρατιωτικές στολές ή πολιτικά/μαύρα ρούχα και φέροντα όπλα, συνήθως συμμετέχουν στα διάφορα βίαια στάδια της επιχείρησης επαναπροώθησης. Επιπλέον, άνδρες που δρουν ως “βοηθοί” των ελληνικών αρχών, οι οποίοι αναγνωρίζονται από τα θύματα ως μετανάστες, εμπλέκονται συχνά στα τελευταία στάδια των επιχειρήσεων επαναπροώθησης, συνήθως με το να οδηγούν τις φουσκωτές βάρκες που μεταφέρουν τους αιτούντες άσυλο στην τουρκική όχθη» (τα έντονα γράμματα ανήκουν στο πρωτότυπο).
Τα ευρήματα της έκθεσης του ΕΣΠ θα πρέπει να διερευνηθούν από τις ελληνικές αρχές και θέτουν ζήτημα συστηματικής παραβίασης του διεθνούς δικαίου, καθώς η επαναπροώθηση προσφύγων απαγορεύεται από το άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, γνωστή ως Σύμβαση Γενεύης.
Υπενθυμίζουμε ότι στις 21 Φεβρουαρίου 2022 η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) προχώρησε σε δημόσια τοποθέτηση, εκφράζοντας «τη βαθιά ανησυχία της για τον αυξανόμενο αριθμό των περιστατικών βίας και των σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστες που λαμβάνουν χώρα στα σύνορα διάφορων ευρωπαϊκών χωρών, με αρκετά από αυτά να έχουν οδηγήσει σε τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών».
Η δήλωση έκανε συγκεκριμένη αναφορά στην Ελλάδα, περίοδο κατά την οποία αυξάνονται οι μαρτυρίες και οι μαρτυρίες για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στα ελληνικά σύνορα: «Είμαστε εξαιρετικά θορυβημένοι από τις επαναλαμβανόμενες και συστηματικές αναφορές από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, όπου η Ύπατη Αρμοστεία έχει καταγράψει σχεδόν 540 περιστατικά άτυπων επιστροφών από την Ελλάδα από τις αρχές του 2020», τόνισε σχετικά ο Ύπατος Αρμοστής Φιλίπο Γκράντι, προσθέτοντας: «Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν εγκαταλειφθεί στη μέση της θάλασσας πάνω σε φουσκωτές σχεδίες ή που έχουν αναγκαστεί να πέσουν στο νερό, κάτι που φανερώνει ανάλγητη αδιαφορία απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Τουλάχιστον τρία άτομα αναφέρεται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους σε τέτοια περιστατικά από τον Σεπτέμβριο του 2021 στο Αιγαίο, με πιο πρόσφατο ένα περιστατικό τον Ιανουάριο».
Σε συστηματικές επαναπροωθήσεις και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου εκ μέρους των ελληνικών αρχών αναφέρονται και άλλες εκθέσεις αναγνωρισμένων οργανώσεων και οργανισμών. Ενδεικτικά, τον Ιανουάριο του 2024 το δίκτυο PRAB δημοσίευσε έκθεση που αναφέρεται σε 50 περιστατικά επαναπροωθήσεων και άτυπων επιστροφών τουλάχιστον 2.157 προσφύγων και προσφυγισσών από την Ελλάδα, την ώρα που έκθεση του Border Violence Monitoring Network (του Δικτύου Παρακολούθησης της Βίας στα Σύνορα, BVMN) έχει επίσης αναφερθεί σε τρεις υποθέσεις μαζικών επαναπροωθήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου.
Σε ένα Κράτος Δικαίου οι αρχές οφείλουν να απόσχουν από παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών από την επικράτειά τους. Ως εκ τούτου, και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίζει αποτελεσματικές διαδικασίες διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα προστατεύουν τους αιτούντες από πόλεμο, ανελεύθερα και αντιδημοκρατικά καθεστώτα και άλλους κινδύνους που διατρέχουν στις χώρες προέλευσης.
Όπως έχει σημειώσει και η Ύπατη Αρμοστεία, το ευρωπαϊκό δίκαιο επιτάσσει ότι τα μέτρα επιτήρησης των συνόρων πρέπει να εφαρμόζονται σε πλήρη συμμόρφωση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του 1951, ενώ τα «κράτη πρέπει να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και να σέβονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στο άσυλο».
Ωστόσο, στην εξεταζόμενη περίπτωση το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) παραθέτει λεπτομερή στοιχεία αναφορικά με 12 νέα περιστατικά επαναπροωθήσεων που διαπράχθηκαν στην περιοχή του Έβρου κατά τη διάρκεια του 2023 και τα οποία πρέπει να διερευνηθούν από τις εθνικές αρχές, καθώς θέτουν ζήτημα συστηματικής παραβίασης του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα του άρθρου 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, το οποίο απαγορεύει τις επαναπροωθήσεις.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!