Στο πλαίσιο της πολύμηνης διασυνοριακής έρευνας που πραγματοποίησε η δημοσιογραφική ομάδα του Solomon, υπό τον συντονισμό του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τη γερμανική τηλεόραση (ARD Monitor), την ελβετική τηλεόραση (SRF), το διεθνές δίκτυο Al Jazeera και την ιταλική εφημερίδα Domani, αποδεικνύεται η ύπαρξη μυστικών κελιών στα πλοία της γραμμής Ιταλία-Ελλάδα. Σε αυτά κρατούνται υπό απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες πρόσφυγες και μετανάστες, ακόμη και ανήλικοι/-ες, που έχουν συλληφθεί από τις ιταλικές αρχές, ενώ στη συνέχεια επαναπροωθούνται παράνομα στην Ελλάδα.
Στο λιμάνι της Πάτρας, παρά την έντονη αστυνόμευση, πρόσφυγες και μετανάστες επιβιβάζονται παράτυπα σε ρόδες από νταλίκες και ταξιδεύουν για πάνω από 30 ώρες κρυμμένοι εκεί. Με την άφιξη τους σε κάποιο λιμάνι της Ιταλίας, αν γίνουν αντιληπτοί από τις ιταλικές αρχές, ξεκινάει από εκεί για αυτούς/-ες ένας γολγοθάς παράνομης μεταχείρισης από τις αρχών και των δύο χωρών, με μόνα θύματα τους μετακινούμενους πληθυσμούς.
Στις μαρτυρίες που καταγράφηκαν από τη δημοσιογραφική ομάδα του Solomon, όσοι/-ες συλλαμβάνονται από τις ιταλικές αρχές, καταγγέλλουν πολύωρη κράτηση σε αστυνομικά τμήματα των επιμέρους λιμανιών και αφαίρεση των προσωπικών αντικειμένων (κινητά τηλέφωνα, χρήματα, ρούχα κτλ). Στη συνέχεια, με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς να τηρηθεί στο ελάχιστο η νόμιμη διαδικασία, έχει σειρά η επιστροφή στο πλοίο με σκοπό την επαναπροώθηση στην Ελλάδα, μέσα σε μυστικές “φυλακές”, τουαλέτες ή αποθήκες, που χρησιμοποιούνται ως χώροι κράτησης. Μάλιστα, καταγράφεται ότι το ίδιο το προσωπικό των πλοίων υποβάλλει τους συλληφθέντες σε κράτηση, ελλείψει υπαλλήλων της αστυνομίας ή του λιμενικού στα πλοία.
Σε κάθε περίπτωση δεν ακολουθείται η νόμιμη διαδικασία ενημέρωσης για τα νομικά δικαιώματα που έχουν οι συλληφθέντες πρόσφυγες και οι μετανάστες: δεν τους δίνεται η δυνατότητα να υποβάλουν αίτημα διεθνούς προστασίας στην Ιταλία, σε κανένα ιταλικό λιμάνι δεν υπάρχουν διερμηνείς, δεν ακολουθείται η νόμιμη διαδικασία της καταγραφής, δακτυλοσκόπησης, καταχώρησης στο επίσημο σύστημα EURODAC, και επουδενί δεν τηρούνται οι κανόνες υποδοχής και μεταχείρισης προσφύγων και μεταναστών. Αντίθετα σε ένα κλίμα απόλυτης μυστικότητας επιστρέφονται στα πλοία και επαναπροωθούνται παράνομα στα λιμάνια της Ελλάδας (Ηγουμενίτσας ή Πάτρας).
Σύμφωνα με τις καταγγελίες (βλ. μεταξύ άλλων 1, 2, 3), αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης καταγράφεται ότι οι πρόσφυγες και μετανάστες κρατούνται σε αυτοσχέδιες παράνομες “φυλακές” των πλοίων, όπου δένονται με χειροπέδες. Σε φωτογραφίες που ήρθαν στο φως μέσα από την έρευνα του Solomon, εμφανίζονται δεμένοι με χειροπέδες, χωρίς να είναι κατηγορούμενοι για κάποιο αδίκημα. Κοιμούνται σε ένα χαρτόνι ή σε στρώματα με έντομα, σε χώρους με υψηλές θερμοκρασίες και αφόρητη ζέστη, με ελάχιστο φαγητό και μόνο ένα μπουκάλι νερό, υφίστανται κακομεταχείριση και κακοποίηση. Στους τοίχους υπάρχουν γραμμένες ημερομηνίες επαναπροώθησης και ονόματα ανθρώπων που κρατήθηκαν παράνομα εκεί και επαναπροωθήθηκαν.
Οι παράνομες επαναπροωθήσεις βρίσκουν έρεισμα σε μια διμερή συμφωνία «επανεισδοχής» μεταξύ Ρώμης και Αθήνας, η οποία βρίσκεται σε ισχύ από το 1999, και ορίζει ότι η Ιταλία μπορεί να επιστρέφει στην Ελλάδα μετανάστες που έχουν φτάσει από τη χώρα μας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην υπόθεση «Sharifi και άλλοι κατά Ιταλίας και Ελλάδας», το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα άτομα είχαν υποστεί βία από την αστυνομία και το πλήρωμα των πλοίων με τα οποία επαναπροωθήθηκαν, και δεν τους είχε δοθεί η δυνατότητα να υποβάλλουν αίτημα ασύλου στην Ιταλία. Επιπλέον, έκρινε ότι κατά την εφαρμογή διμερών συμφωνιών που αφορούν την επιστροφή αιτούντων άσυλο σε άλλη χώρα της ΕΕ, τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να αγνοούν ή να παρακάμπτουν τις υποχρεώσεις τους βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ).
Οι ιταλικές και ελληνικές αρχές, καθώς και οι ιδιοκτήτριες εταιρείες των πλοίων αρνούνται ότι πραγματοποιούνται επαναπροωθήσεις και δηλώνουν ότι ακολουθούν τη νόμιμη διαδικασία, χωρίς να παραβιάζουν τα δικαιώματα των μεταναστών και προσφύγων.
Σε συνέντευξη στο Popaganda ο δημοσιογράφος Σταύρος Μαλιχούδης λέει “στην πλειονότητά τους, όσοι είχαν καταφέρει να φτάσουν στην Ιταλία και στάλθηκαν πίσω, ήταν συντετριμμένοι ψυχικά γιατί πίστευαν πως τα είχαν καταφέρει, πως υπάρχει μια ελπίδα”.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ισχύει ο Κανονισμός του Δουβλίνου που έχει ως στόχο να προσδιορίσει ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο να εξετάσει την αίτηση διεθνούς προστασίας, όταν ο/η αιτών/-ούσα άσυλο έχει διέλθει από περισσότερες χώρες της Ε.Ε. Κατά την αξιολόγηση προστατεύονται όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο.
Η επιστροφή σε κράτος μέλος χωρίς την τήρηση των κανόνων υποδοχής και μεταχείρισης αιτούντων διεθνούς προστασίας, συνιστά παράνομη επαναπροώθηση και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των μεταναστών.
Σε ένα Κράτος Δικαίου οι Αρχές οφείλουν να απέχουν από κάθε ενέργεια παράνομων επιστροφών, τηρώντας έτσι την “αρχή της μη επαναπροώθησης” (non refoulement), που απαγορεύεται από το άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, γνωστή και ως Σύμβαση Γενεύης.
Στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίζει αποτελεσματικές διαδικασίες διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα προστατεύουν τους αιτούντες/-ούσες από τη δίωξη και τους κινδύνους που διατρέχουν στις χώρες προέλευσης.
Στην Ελλάδα οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις πληθαίνουν ολοένα και περισσότερο, ενώ τεκμηριωμένες έρευνες αποδεικνύουν άτυπες επιστροφές στη χώρα κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
