Στις 14 Φεβρουαρίου 2023, οι New York Times δημοσίευσαν ρεπορτάζ, σύμφωνα με το οποίο το 2022 ο Jonas Grimheden, επικεφαλής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), είπε ότι ο συγκεκριμένος οργανισμός θα πρέπει να σταματήσει να λειτουργεί στην Ελλάδα εξαιτίας συστηματικών παραβιάσεων του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου για τους πρόσφυγες από τις ελληνικές Αρχές, συμπεριλαμβανομένης της βίαιης επαναπροώθησης αιτούντων άσυλο στην Τουρκία.
«Εδώ και χρόνια, η Ελλάδα, μία από τις μεγαλύτερες πύλες εισόδου της Ευρώπης για τους πρόσφυγες που φτάνουν μέσω Τουρκίας, δέχεται επικρίσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επειδή στέλνει με τη βία ανθρώπους πίσω στην Τουρκία χωρίς να επεξεργάζεται τα αιτήματά τους για άσυλο», αναφέρει μεταξύ άλλων το δημοσίευμα των New York Times, προσθέτοντας σχετικά με τον ρόλο του Frontex: «Ο ρόλος του Frontex είναι να βοηθήσει χώρες όπως η Ελλάδα να προστατέψουν τα σύνορά τους, αλλά και να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για το πώς θα το κάνουν με τρόπο ανθρώπινο και σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Ωστόσο, ο οργανισμός, ο οποίος έχει αναπτυχθεί την τελευταία δεκαετία και έχει γίνει ο καλύτερα χρηματοδοτούμενος της ΕΕ, έχει κατηγορηθεί ότι παραβλέπει, συγκαλύπτει ή και προχωρά σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Οι New York Times προχώρησαν στην παραπάνω αποκάλυψη επικαλούμενοι εσωτερικά έγγραφα του Frontex και, πιο συγκεκριμένα, εμπιστευτικές τριμηνιαίες εκθέσεις του επικεφαλής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού. Σ’ αυτές το στέλεχος του Frontex ανέφερε ότι είχε συγκεντρώσει «αξιόπιστες αναφορές» σχετικά με τις ελληνικές Αρχές που επαναπροωθούν συστηματικά πρόσφυγες, τόσο στα θαλάσσια όσο και στα χερσαία σύνορα. Ακόμη, σύμφωνα με τις ίδιες εκθέσεις, οι ελληνικές Αρχές αρνούνται στους πρόσφυγες την πρόσβαση στο καθεστώς διεθνούς προστασίας, χωρίζουν τα παιδιά από τους γονείς τους και μεταχειρίζονται τους μετανάστες με «ταπεινωτικό» τρόπο. Η σοβαρότητα των παραπάνω στοιχείων για επαναπροωθήσεις και άλλες παραβιάσεις του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου σε βάρος των προσφύγων έκαναν τον επικεφαλής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Frontex να ζητήσει διακοπή λειτουργίας του Οργανισμού στην Ελλάδα.
Τα παραπάνω θέτουν ζήτημα παραβίασης του διεθνούς δικαίου, καθώς η επαναπροώθηση προσφύγων, σύμφωνα και με τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) Λίνο-Αλέξανδρο Σισιλιάνο, απαγορεύεται από το άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, γνωστή και ως Σύμβαση Γενεύης.
Υπενθυμίζουμε ότι τον Φεβρουάριο του 2022 ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi ενημέρωσε πως η Ύπατη Αρμοστεία είχε καταγράψει σχεδόν 540 περιστατικά επαναπροωθήσεων στα ελληνικά θαλάσσια και χερσαία σύνορα από τις αρχές του 2020.
Από την πλευρά του, ο Frontex υποστήριξε στους New York Times ότι συστάσεις του επικεφαλής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν είναι δεσμευτικές. Πρόσθεσε ότι αντιμετωπίζει τις ανησυχίες από κοινού με τις ελληνικές Αρχές και ότι ο ίδιος ο υπεύθυνος για τα ανθρώπινα δικαιώματα είχε αναφέρει «πρόοδο» στο ζήτημα στα τέλη Ιανουαρίου. «Συμπερασματικά, προς το παρόν, δεν βλέπουμε τον λόγο για να αποσυρθούμε από μία από τις πιο δύσκολες συνοριακές περιοχές ολόκληρης της ΕΕ», σημείωσε ο Οργανισμός σε ανακοίνωσή του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε στην εφημερίδα ότι επιφυλάσσεται του δικαιώματός της να κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσφυγή της Κομισιόν κατά της Ελλάδας στο Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) για παραβίαση του ενωσιακού δικαίου. Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε μεταξύ άλλων ότι σέβεται το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο και ότι οι ισχυρισμοί για επαναπροωθήσεις διερευνώνται.
Σε ένα Κράτος Δικαίου οι Αρχές οφείλουν να απόσχουν από παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών από την επικράτειά τους. Ως εκ τούτου, και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίζει αποτελεσματικές διαδικασίες διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα προστατεύουν τους αιτούντες από πόλεμο, ανελεύθερα και αντιδημοκρατικά καθεστώτα και άλλους κινδύνους που διατρέχουν στις χώρες προέλευσης.
Όπως σημειώνει και η Ύπατη Αρμοστεία, το ευρωπαϊκό δίκαιο επιτάσσει ότι τα μέτρα επιτήρησης των συνόρων πρέπει να εφαρμόζονται σε πλήρη συμμόρφωση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του 1951, ενώ τα «κράτη πρέπει να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και να σέβονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στο άσυλο».
Ωστόσο, οι αποκαλύψεις των New York Times εγείρουν εν προκειμένω σοβαρά ερωτήματα για συστηματικές παραβιάσεις του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου για τους πρόσφυγες εκ μέρους των ελληνικών Αρχών.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!