Συνήγορος του Πολίτη – Ετήσια Έκθεση 2019

Ο αριθμός των αναφορών προς τον Συνήγορο του Πολίτη το 2019 είναι ο υψηλότερος της δεκαετίας, συνεχίζοντας την ανοδική τάση που καταγράφεται τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ η ποσοστιαία αύξηση των εισερχομένων αναφορών σε σύγκριση με το 2018 είναι σχεδόν 9%.

Εξετάζοντας την κατανομή των αναφορών -οι οποίες κρίθηκαν κατ’ αρχήν βάσιμες και η εξέτασή τους ολοκληρώθηκε το 2019- σε επιμέρους θεματικές κατηγορίες, παρατηρούμε ότι οι πέντε σημαντικότερες αριθμητικά κατηγορίες, παρουσιάζουν μια εντυπωσιακή σταθερότητα διαχρονικά.

Θεματικές κατηγορίες με τις περισσότερες βάσιμες αναφορές (2019):

• Διακρίσεις λόγω φύλου: 335
• Μεταφορές: 336
• Ανώτατη Εκπαίδευση: 390
• Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών: 397
• Κοινωνική Πρόνοια: 415
• Φορολογία: 650
• Χωροθέτηση – Αδειοδότηση και παρακολούθηση λειτουργίας έργων: 988
• Κοινωνική Ασφάλιση: 1885

Η γεωγραφική κατανομή των αναφορών που διαχειρίστηκε η Αρχή παρουσιάζει την αντίστοιχη με αυτή των τελευταίων ετών, καθώς οι επιπτώσεις των προβλημάτων της δημοσιονομικής κρίσης και του προσφυγικού συνεχίζουν να διαχέονται και εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων. Έτσι και το 2019, εξαιρουμένων των κατοίκων της Αττικής, οι κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου απευθύνονται στον Συνήγορο του Πολίτη με μεγαλύτερη συχνότητα, κατ΄ αναλογία και σε σχέση με τους κατοίκους των άλλων περιφερειών της χώρας. Για μία ακόμη χρονιά, βέβαια, η κυριαρχία της Αττικής και της Κεντρικής Ελλάδας μένει ανεπηρέαστη. Αξίζει όμως να σημειωθεί, ότι η συμμετοχή των κατοίκων των δύο αυτών Περιφερειών στο σύνολο των αναφορών του έτους εμφανίζει σημαντική αύξηση της τάξης του 10% περίπου, σε σχέση με το 2018.

Κατανομή αναφορών που υποβλήθηκαν το 2019 ως προς την αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη:

• 59% Βάσιμες
• 27% Αβάσιμες
• 14% Εκτός πλαισίου αρμοδιότητας

Με ποσοστό 73% των βάσιμων αναφορών να επιλύεται θετικά για τους αναφερόμενους πολίτες. Αντίθετα, η μη ανταπόκριση της διοίκησης στις προτάσεις της Αρχής συνεχίζει να είναι σημαντική (8% περίπου), ενώ σταθερό παραμένει και το ποσοστό αδυναμίας επίλυσης των προβλημάτων (8%), λόγω νομοθετικών κενών και οργανωτικών προβλημάτων της διοίκησης.

Κατανομή των εντός αρμοδιότητας αναφορών που διεκπεραιώθηκαν το 2019:

• 59% Διαπίστωση προβλήματος κακοδιοίκησης
• 41% Μη διαπίστωση προβλήματος κακοδιοίκησης

Η εξέταση της διαχρονικής τάσης των κυριότερων θεματικών κατηγοριών δείχνει ότι -και για το 2019- ακολουθεί την συγκέντρωση των περισσότερων περιπτώσεων κακοδιοίκησης στους τομείς του κράτους πρόνοιας, των οργανισμών κοινής ωφέλειας, την εκπαίδευσης, των υπηρεσιών που παρέχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και του οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα σημαντική διαπίστωση, όμως, για το 2019, πηγάζει από την εξέταση των κυριότερων αυτών κατηγοριών και αφορά στον σημαντικό αριθμό αναφορών με αντικείμενο τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα προβλήματα του προσφυγικού ζητήματος. Αθροιστικά οι δύο αυτές κατηγορίες αντιπροσωπεύουν το 13% περίπου των βάσιμων αναφορών που εντάσσονται στις κατηγορίες που καταγράφηκαν το 2019.

Όσον αφορά την κατανομή βάσιμων αναφορών ανά φορέα διαπιστώνουμε ότι:

1. Υπουργεία. Στα Υπουργεία συγκεντρώνεται το 27% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Εσωτερικών συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό αναφορών στις οποίες διαπιστώθηκε κάποιας μορφής κακοδιοίκηση. Ακολουθούν τα Υπουργεία Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Οικονομικών και Μεταναστευτικής Πολιτικής.
2. Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ Βαθμού. Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση συγκεντρώνεται το 21% περίπου των περιπτώσεων κακοδιοίκησης. Η πλειονότητα των περιπτώσεων κακοδιοίκησης αφορά τον Α΄ Βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης (86%).

3. Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αναφορών, που η διερεύνησή τους ανέδειξε σοβαρές μορφές κακοδιοίκησης, συγκεντρώνεται στα ΝΠΔΔ (31%), ιδιαίτερα δε, σε εκείνα που σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια. Συγκεκριμένα, ο ΕΦΚΑ, το ΕΤΕΑΕΠ και ο ΕΟΠΥΥ συγκεντρώνουν σχεδόν το 50% των αναφορών. Αυξητική τάση επίσης εμφανίζουν τα φαινόμενα κακοδιοίκησης που διαπιστώθηκαν στο θεματικό πεδίο της φορολογίας, όπως αυτό αποτυπώνεται στις βάσιμες αναφορές που αφορούν την ΑΑΔΕ (17%). Επιπλέον, σοβαρές μορφές κακοδιοίκησης διαπιστώνονται στους φορείς της ενέργειας, της ύδρευσης και των μεταφορών (ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ, ΕΥΔΑΠ, Αστικές συγκοινωνίες). Τέλος, αξιοσημείωτος όμως είναι ο υπερδιπλασιασμός του ποσοστού (από 3% σε 7%) βάσιμων αναφορών στις οποίες διαπιστώθηκε κακοδιοίκηση από τον ΔΟΑΤΑΠ.