Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας – Ετήσια Έκθεση 2021

Παρατηρώντας τη Ρατσιστική Βία μέσα από τις Καταγραφές του Δικτύου – Η Πρόσβαση των Θυμάτων Ρατσιστικής Βίας στη Δικαιοσύνη τότε και τώρα

Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την καταγραφή περιστατικών βίας με ρατσιστικό κίνητρο κατά τη διάρκεια του 2021 παρουσίασε σήμερα, Πέμπτη, 26 Μαΐου, σε Συνέντευξη Τύπου, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Πρόκειται για τη δέκατη κατά σειρά Ετήσια Έκθεση που δημοσιεύει το Δίκτυο, αποτυπώνοντας τις ποσοτικές και ποιοτικές τάσεις του τοπίου της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα.

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021, το Δίκτυο κατέγραψε, μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα, 72 περιστατικά ρατσιστικής βίας. Συγκεκριμένα:

• Σε 28 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες, πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο, λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή/και χρώματος, καθώς και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσής τους με πρόσφυγες και μετανάστες. Σε ένα εκ των περιστατικών στοχοποιήθηκαν ταυτόχρονα πρόσφυγες λόγω εθνικής καταγωγής και ένας ανήλικος Έλληνας πολίτης λόγω εθνοτικής καταγωγής.
• Σε 5 περιστατικά στοχοποιήθηκαν Έλληνες πολίτες λόγω εθνοτικής καταγωγής.
• Σε 2 περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί ιεροί χώροι.
• Σε 36 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI+ άτομα καθώς και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσής τους με τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Σε τρία από τα εν λόγω περιστατικά στοχοποιήθηκαν πρόσφυγες λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.
• Σε 1 περιστατικό η στοχοποίηση αφορά στην αναπηρία.

Σε 19 περιστατικά, τα θύματα δήλωσαν ότι έχουν βιώσει ξανά ρατσιστική βία, ενώ σε 39 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον 2 ατόμων).

Αναφορικά δε με το προφίλ των δραστών καταγράφηκε ότι:

• Σε 43 περιστατικά συμμετείχαν πολίτες.
• Σε 7 περιστατικά οι δράστες ήταν δημόσιοι λειτουργοί.
• Σε 20 περιστατικά οι θύτες ήταν ένστολοι.
• Σε 1 περιστατικό ο θύτης ήταν εργοδότης σε αγροτικές εργασίες και, με βάση τη μαρτυρία του θύματος, αστυνομικός στο επάγγελμα.
• Σε 1 περιστατικό, που φαίνεται να κατέληξε σε άτυπη αναγκαστική επιστροφή στα θαλάσσια σύνορα της χώρας, τα θύματα δέχτηκαν επίθεση με την άφιξή τους στη στεριά από oμάδα κουκουλοφόρων που επέβαιναν σε αυτοκίνητα και μηχανάκια.

Από τα περιστατικά που κατέγραψε το Δίκτυο, η πρόσβαση στην καταγγελία των θυμάτων διαμορφώνεται ως εξής:

• Για 1 περιστατικό είχε γίνει καταγγελία στην αστυνομία κατά την καταγραφή του.
• Για 1 περιστατικό είχε γίνει αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη.
• Για 5 περιστατικά είχε κινηθεί η ποινική διαδικασία.
• Σε 8 περιστατικά το θύμα δήλωσε κατά την καταγραφή ότι δεν είχε καταγγείλει ακόμα το περιστατικό, αλλά θα ήθελε να προβεί σε καταγγελία.
• Σε 46 περιστατικά, το θύμα δήλωσε ότι δεν ήθελε να προβεί σε περαιτέρω ενέργειες λόγω φόβου, έλλειψης εμπιστοσύνης προς τις Αρχές ή λόγω της γραφειοκρατίας.

Με βάση τις καταγραφές του Δικτύου για το 2021, αξιοσημείωτη είναι η μείωση των περιστατικών οργανωμένης ρατσιστικής βίας, στην οποία σίγουρα συνέβαλε η δικαστική απόφαση καταδίκης της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης στα τέλη του 2020. Ωστόσο, επειδή το συγκεκριμένο μοτίβο επιθέσεων φαίνεται να βρίσκει εφαρμογή σε άλλα πλαίσια στοχοποίησης, όπως εντός σχολικού περιβάλλοντος, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη διαρκούς εγρήγορσης από τις αρμόδιες Αρχές, ώστε να εστιάσουν σε πολιτικές αποτελεσματικής πρόληψης και καταπολέμησης οποιασδήποτε σχετικής τάσης οργανωμένης βίας.

Χαρακτηριστική είναι επίσης η τάση για το 2021 της άσκησης βίας κατά προσφύγων και μεταναστών από ένστολους. Το φαινόμενο της αστυνομικής βίας με ρατσιστικό κίνητρο παρουσιάζει αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια (2018-2021) με βάση τις καταγραφές του Δικτύου, και δη εντός της περιόδου της πανδημίας.

Η αποστροφή για τη διαφορετικότητα και η ανάπτυξη μίας υπεραπλουστευμένης αντίληψης για τους δεσμούς αίματος μεταξύ των πολιτών ενός Κράτους αποτυπώθηκε σε περιστατικά κατά ατόμων που θεωρούνται «λιγότερο» Έλληνες, με εμβληματική υπόθεση αστυνομικής βίας κατά Έλληνα Ρομά πολίτη που οδήγησε  σε ανθρωποκτονία, ενώ συνεχίστηκαν τα περιστατικά βανδαλισμού σε εβραϊκό ιερό χώρο.

Για μια ακόμη χρονιά, το Δίκτυο διαπίστωσε ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα γίνονται στόχος μίας ευρείας κατηγορίας δραστών, η οποία περιλαμβάνει απλούς πολίτες, δημόσιους υπαλλήλους και ένστολους, ακόμα και μέλη της οικογένειάς τους. Η στοχοποίηση αυτή εντάθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας με κυρίαρχα τα μοτίβα της ενδοοικογενειακής βίας αλλά και παρενοχλητικών συμπεριφορών κατά τον έλεγχο μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας.