ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Υπόθεση Mirzai και λοιποί κατά Ελλάδας – Καταδίκη της Ελλάδας για παραβίαση των άρθρων 3 και 5 της ΕΣΔΑ
Σύμφωνα με το άρθρο 3 (απαγόρευση των βασανιστηρίων) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφ’ εξής ΕΣΔΑ): «Ουδείς επιτρέπεται να υποβληθή εις βασάνους ούτε εις ποινάς ή μεταχείρισιν απανθρώπους ή εξευτελιστικάς». Το εν λόγω άρθρο επιβάλλει μεταξύ άλλων στο Κράτος την υποχρέωση να εξασφαλίζει ότι οποιοδήποτε άτομο στερείται της ελευθερίας του πρέπει να κρατείται υπό συνθήκες συμβατές με τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σύμφωνα δε, με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφ’ εξής ΕΔΔΑ) η κράτηση σε χώρους αστυνομικών τμημάτων για περιόδους δύο ή τριών μηνών, λόγω της ίδιας της φύσης των αστυνομικών τμημάτων ως χώρους προοριζόμενους να υποδέχονται άτομα για βραχύ χρονικό διάστημα, συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση αντίθετη το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ (βλ. περισσότερα για το περιεχόμενο του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ μεταξύ άλλων σε 1, 2, 3 και 4)
Σύμφωνα με το άρθρο 5 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια) της ΕΣΔΑ: «1. Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν και την ασφάλειαν. Ουδείς επιτρέπεται να στερηθή της ελευθερίας του ειμή εις τας ακολούθους περιπτώσεις και συμφώνως προς την νόμιμον διαδικασίαν:… 4. Παν πρόσωπον στερούμενον της ελευθερίας του συνεπεία συλλήψεως ή κρατήσεως έχει δικαίωμα προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου, ίνα τούτο αποφασίση εντός βραχείας προσθεσμίας επί του νομίμου της κρατήσεώς του και διατάξη την απόλυσίν του εν περιπτώσει παρανόμου κρατήσεως…» (βλ. περισσότερα για το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΔΑ σε 1, 2, 3).
Στις 23 Νοεμβρίου του 2023 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Mirzai και λοιποί κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 44312/13).
Η υπόθεση αφορά την κράτηση 6 Ιρανών και Αφγανών υπηκόων στο αστυνομικό τμήμα του Αγίου Παντελεήμονα ενόψει της απέλασής τους. Οι προσφεύγοντες, επικαλούμενοι μεταξύ άλλων τα άρθρα 3 και 5 παρ. 1 και 4 της ΕΣΔΑ παραπονέθηκαν: α) για τις συνθήκες κράτησής τους στο ως άνω ΑΤ και β) για το μη νόμιμο της κράτησής τους και για την αδυναμία της επίτευξης μιας απόφασης από εθνικό δικαστήριο σχετικά με την νομιμότητα αυτής τους της κράτησης.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως το ΕΔΔΑ κήρυξε απαράδεκτη την προσφυγή ως προς τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 3 και 4 κατ’ εφαρμογή του άρθρου 35 παρ. 1 και 4 της ΕΣΔΑ, λόγω: α) της μη τήρησης της προθεσμίας των έξι μηνών στην περίπτωση του προσφεύγοντος υπ’ αριθμ. 3 (βλ. περισσότερα σε παρ. 16 απόφασης) και β) της μη εξάντλησης των εθνικών ενδίκων βοηθημάτων στην περίπτωση του προσφεύγοντος υπ’ αριθμ. 4 (βλ. περισσότερα σε παρ. 17-18 απόφασης).
Το ΕΔΔΑ κρίνοντας επί της ουσίας της υπόθεσης για τους λοιπούς προσφεύγοντες κατέληξε στο συμπέρασμα πως στη συγκεκριμένη περίπτωση:
i) υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 4 της ΕΣΔΑ ως προς τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 1, 2, 5 και 6, καθώς οι ανεπάρκειες του εθνικού δικαίου σε σχέση με το ευεργέτημα της πενίας σε διοικητικές υποθέσεις κατά τον χρόνο των συμβάντων (δηλαδή το γεγονός ότι η νομοθεσία δεν προέβλεπε κατά το χρόνο εκείνο την χορήγηση νομικής βοήθειας για αυτού του είδους τις υποθέσεις) στέρησαν από τους προσφεύγοντες τη δυνατότητα να επιτύχουν την έκδοση μίας απόφασης επί της νομιμότητας της κράτησής τους (βλ. περισσότερα σε παρ. 19-28 της απόφασης).
ii) υπήρξε παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ ως προς τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 1, 2 και 5, καθώς η κράτησή τους έπαυσε να είναι δικαιολογημένη με βάση το άρθρο 5 παρ. 1 περ. στ’ είτε λόγω της διάρκειάς της είτε λόγω των ενεργειών στις οποίες (δεν) προχώρησε το κράτος [βλ. περισσότερα σε παρ. 29-48 (και ιδίως παρ. 42 και 47) της απόφασης)]. Από την άλλη πλευρά, το ΕΔΔΑ απέρριψε ως προδήλως αβάσιμες τις σχετικές με το άρθρο 5 παρ. 1 αιτιάσεις του προσφεύγοντα υπ’ αριθμ. 6, θεωρώντας ότι η κράτησή του ήταν δικαιολογημένη (βλ. περισσότερα σε παρ. 44-45 της απόφασης).
iii) υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ ως προς τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 1, 2, 5, 6, λόγω της πολύμηνης κράτησής τους στο αστυνομικό τμήμα του Αγίου Παντελεήμονα, δηλαδή σε χώρο που εκ της φύσης του είναι προορισμένος να υποδέχεται άτομα για σύντομο μόνο χρονικό διάστημα (βλ. περισσότερα σε παρ. 49-53 της απόφασης).
O σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά ενός κράτους δικαίου.
Τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα πρέπει να απολαμβάνει κάθε πολίτης κατοχυρώνονται μεταξύ άλλων από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αποτελεί δε, πρωταρχική και αναντίρρητη υποχρέωση του κράτους το να σέβεται αυτά τα δικαιώματα.
Στη συγκεκριμένη, ωστόσο, περίπτωση (υπόθεση Mirzai και λοιποί κατά Ελλάδας) το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση: α) του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, καθώς οι προσφεύγοντες κρατήθηκαν επί δώδεκα (όσον αφορά τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 5 και 6) και δεκαοκτώ μήνες (όσον αφορά τους προσφεύγοντες υπ’ αριθμ. 1 και 2) στο αστυνομικό τμήμα του Αγίου Παντελεήμονα (δηλαδή σε χώρο που εκ της φύσης του είναι προορισμένος να υποδέχεται άτομα για σύντομο μόνο χρονικό διάστημα), β) του άρθρου 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, καθώς η κράτηση των προσφευγόντων είχε παύσει να είναι δικαιολογημένη και γ) του άρθρου 5 παρ. 4 της ΕΣΔΑ, καθώς οι ανεπάρκειες του εθνικού δικαίου σχετικά με τη νομική βοήθεια στέρησαν από τους προσφεύγοντες τη δυνατότητα να επιτύχουν την έκδοση απόφασης επί της νομιμότητας της κράτησής τους.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
