Α. Η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις αρχές του κράτους δικαίου και της διαφάνειας. Προς διασφάλιση του σκοπού της καλής νομοθέτησης, διατάξεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής ρυθμίζουν επιμέρους ζητήματα σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική/νομοθετική διαδικασία και θέτουν ορισμένους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη σύνταξη, κατάθεση και ψήφιση ενός νομοσχεδίου ή μίας τροπολογίας (βλ. μεταξύ άλλων τα άρθρα 74, 75 του Συντάγματος και τα άρθρα 85, 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής). Επιπλέον, ο ν. 4622/2019 ρυθμίζει, μέσω των άρθρων 57 έως 64, ζητήματα νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και καλής νομοθέτησης.
Με βάση τους γενικούς αυτούς κανόνες και το άρθρο 59 παρ. 5 του ν. 4622/2019 εκδόθηκε το 2020 το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο αναλύονται και εξειδικεύονται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.
Στο πλαίσιο του εν λόγω εγχειριδίου παρέχονται μεταξύ άλλων οδηγίες και κατευθύνσεις προς τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αναφορικά με τη διαδικασία της διαβούλευσης (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12-13, 67-68), τις τροπολογίες (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 4, 18, 63, 70-71, 77-78) και το περιεχόμενο ή τον τίτλο ενός νομοσχεδίου (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 18-19, 24, 47).
Β. 1. Στις 13 Νοεμβρίου 2023 και ώρα 23:55 τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με τίτλο «Μέτρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής».
Το εν λόγω σχέδιο αποτελείτο από 49 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και της λαθρεμπορίας (Μέρος Β, άρθρα 3-24), τη φορολόγηση εισοδήματος από ακίνητα (Μέρος Γ, άρθρα 25-34), τα ειδικά καθεστώτα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Μέρος Δ, άρθρα 35-42) καθώς και ειδικότερες φορολογικές διατάξεις (Μέρος Ε, άρθρα 43-48).
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι παρά τα όσα προβλέπει το άρθρο 61 του ν. 4622/2019 δεν έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα opengov.gr η έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης.
2. Στις 28 Νοεμβρίου κατατίθεται στη Βουλή προς ψήφιση το ως άνω σχέδιο νόμου, αποτελούμενο πλέον από 53 άρθρα.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως το υπό κρίση σχέδιο νόμου περιείχε κάποια άρθρα (και δη τα άρθρα 5, 9, 48 και 51) τα οποία δεν ανευρέθηκαν στο αντίστοιχο σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση και ως εκ τούτου δεν φαίνεται να πέρασαν από το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης.
3. Στις 5 Δεκεμβρίου και ώρα 21:50 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 48/17/5-12-2023 τροπολογία. Η εν λόγω τροπολογία περιείχε 2 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τις επιβατικές μεταφορές σε περιοχή αρμοδιότητας του ΟΑΣΑ καθώς και τη διοικητική και οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
Την ίδια μέρα και ώρα 23:05 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 49/18/5-12-2023 τροπολογία. Η εν λόγω τροπολογία περιείχε 4 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τους Συντελεστές Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας που αποδόθηκε για την υπηρεσία διακοπτόμενου φορτίου, την στήριξη των πληγέντων από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών καθώς και την αναστολή διατάξεων για τη διάθεση προϊόντων.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως και οι δύο ως άνω τροπολογίες:
α) κατατέθηκαν το προηγούμενο βράδυ της έναρξης της συζήτησης στην Ολομέλεια της Βουλής και ως εκ τούτου είναι εκπρόθεσμες.
β) περιείχαν και διατάξεις που δεν σχετίζονταν άμεσα με κάποιο από τα αντικείμενα του σχεδίου νόμου και ως εκ τούτου είναι άσχετες, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την ένταξή τους στο Μέρος ΣΤ’ του νόμου, το οποίο έχει τον τίτλο «Άλλες επείγουσες διατάξεις».
4. Στις 5 Δεκεμβρίου η Διαρκής Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων συντάσσει έκθεση με την οποία «προτείνει την αποδοχή, κατά πλειοψηφία, του ως άνω σχεδίου νόμου, κατ’ αρχήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολό του και εισηγείται την ψήφισή του από τη Βουλή, ως έχει».
To υπό κρίση σχέδιο νόμου συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής στις 6 και στις 7 Δεκεμβρίου και ψηφίζεται ο νόμος 5073/2023, έχοντας πλέον τον τίτλο «Μέτρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και άλλες επείγουσες διατάξεις» και αποτελούμενος από 59 άρθρα.
Σε ένα κράτος δικαίου η Κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν κατά τη διαδικασία προετοιμασίας και ψήφισης των νόμων να ακολουθούν τις αρχές της καλής νομοθέτησης και να εφαρμόζουν τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για την προώθηση και τη διασφάλισή της. Και τούτο διότι η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις συνταγματικές αρχές της διαφάνειας και της ασφάλειας δικαίου ενώ ταυτόχρονα με την εφαρμογή των κανόνων και των αρχών της αποφεύγονται φαινόμενα κακονομίας και πολυνομίας, τα οποία δεν συνάδουν με τις αρχές του κράτους δικαίου.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης φαίνεται να αποτελεί διαχρονικό και συστηματικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα της μη υιοθέτησης των κανόνων και αρχών καλής νομοθέτησης φαίνεται να ανακύπτει και στο πλαίσιο του ν. 5073/2023. Ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια διαβούλευση και τις κατατεθείσες τροπολογίες αποτελούν ορισμένους από τους προβληματισμούς που τίθενται σε επίπεδο καλής νομοθέτησης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
