Στις 31-3-2021 και ώρα 15.10 κατατέθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης η υπ’ αριθμ. 826/145/31-3-2021 τροπολογία, η οποία περιλαμβάνει ένα άρθρο με τον τίτλο “Τροποποίηση της παρ. 9 του άρθρου 5 του ν. 2225/1994 για την Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών”.Η τροπολογία αυτή ψηφίστηκε ως άρθρο 87 του ν. 4790/2021 (Κατεπείγουσες ρυθμίσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας από τις συνεχιζόμενες συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, την ανάπτυξη, την κοινωνική προστασία και την επαναλειτουργία των δικαστηρίων και άλλα ζητήματα’’).
Σημειώνεται ήδη από το σημείο αυτό, ότι η εν λόγω τροπολογία εισήχθη προς ψήφιση σε χρόνο που είχε ήδη αρχίσει η Συνεδρίαση της Βουλής για την ψήφιση του νομοσχεδίου (βλ. και σελ. 71 πρακτικών της Βουλής, όπου αναφέρεται: “Αυτός είναι ο τρόπος, λοιπόν, που καλείται να νοµοθετήσει η Εθνική Αντιπροσωπεία, µια πανσπερµία διατάξεων και τροπολογίες της τελευταίας στιγµής, µία εκ των οποίων αφορά το Υπουργείο Δικαιοσύνης και την ΑΔΑΕ, η οποία µάς διανεµήθηκε προ δέκα λεπτών. Είναι τέσσερις η ώρα και προ δέκα λεπτών µάς διανεµήθηκε η τελευταία τροπολογία”), με ότι αυτό συνεπάγεται για την ουσιαστική ενασχόληση του νομοθετικού σώματος με το περιεχόμενό της.
Με βάση την διάταξη αυτή τροποποιείται το άρθρο 5 του ν. 2225/1994 (βλ. το άρθρο πριν και μετά την αλλαγή), το οποίο ρυθμίζει τα ειδικότερα ζητήματα της διαδικασίας της άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών. Ο στόχος που διακηρύσσεται ότι εξυπηρετείται από την διάταξη αυτή είναι η εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαδικασία της άρσης του απορρήτου, η αντιμετώπιση της διαχείρισης των συνεπειών της άρσης και η πρόβλεψη αντισταθμιστικών μέτρων (βλ. σελ. 4 και 6 των συνοδευτικών της τροπολογίας εκθέσεων) Στο πλαίσιο της συνεδρίασης της Βουλής, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, παρουσιάζοντας το περιεχόμενο της τροπολογίας αναφέρει: “Μια κουβέντα θέλω να πω για την προτεινόµενη από το Υπουργείο Δικαιοσύνης τροπολογία. Με τη συγκεκριµένη τροπολογία αντιµετωπίζεται το ζήτηµα της διαχείρισης των συνεπειών της άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις που το µέτρο της άρσης επιβάλλεται για τη διερεύνηση σοβαρών εγκληµάτων, προβλέπεται η δυνατότητα γνωστοποίησης της επιβολής του µέτρου της άρσης και στους θιγόµενους, πλην όµως τίθεται ως βασική προϋπόθεση η µη διακύβευση του σκοπού για τον οποίο διατάχθηκε, καθώς και η σύµφωνη γνώµη του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου” (σελ. 75 πρακτικών της Βουλής). Καμία αναφορά δεν γίνεται, ωστόσο, στο γεγονός ότι με τις τροποποιήσεις που επιφέρει η διάταξη αυτή καταργείται η δυνατότητα της Αρχής Διασφαλίσεως του Απορρήτου των Επικοινωνιών (εφ’ εξής ΑΔΑΕ) να γνωστοποιεί στο άτομο εναντίον του οποίου έχει διαταχθεί η άρση του απορρήτου, το γεγονός ότι η άρση αυτή έλαβε χώρα, στην περίπτωση που αυτή είχε διαταχθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Εκτός από το ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν τηρήθηκαν οι κανόνες καλής νομοθέτησης που προβλέπει το Σύνταγμα, τα άρθρα 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής και το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας για τις τροπολογίες και ταυτόχρονα το περιεχόμενό της διάταξης δεν έχει καμία σχέση με την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας, προβληματισμοί δημιουργούνται και ως προς την ουσία της ρύθμισης. Ειδικότερα, η πλήρης και σε κάθε περίπτωση κατάργηση της δυνατότητας ενημέρωσης του ατόμου, ότι έχει αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών του, στις περιπτώσεις που η άρση είχε λάβει χώρα για λόγους εθνικής ασφάλειας (ακόμη, δηλαδή, και όταν δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος για την αποτελεσματικότητα του μέτρου και η άρση έχει λήξει) ενδέχεται να έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 19 παρ. 1 του Συντάγματος, το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και με το άρθρο 7 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη διαπίστωση αυτή και την ανάδειξη της αντίθεσης του άρθρου 87 του ν. 4790/2021 προς τις εγγυήσεις της ΕΣΔΑ για διαφύλαξη του απορρήτου των επικοινωνιών οι Χ. Ράμμος (Πρόεδρος της ΑΔΑΕ και Αντιπρόεδρος του ΣτΕ ε.τ), Σ. Γκρίτζαλης (Μέλος της ΑΔΑΕ και Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς) και Α. Παπανικολάου (Μέλος της ΑΔΑΕ και Δικηγόρος), με άρθρο τους στο constitutionalism.gr. Στο πλαίσιο του εν λόγω κειμένου γίνεται, μάλιστα, αναφορά στις καταδίκες άλλων χωρών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την υιοθέτηση αντίστοιχων πρακτικών. Ταυτόχρονα τονίζουν ότι το κείμενο αυτό αποτελεί την δική τους προσωπική επιστημονική άποψη και όχι τη θεσμική ή επίσημη άποψη της ΑΔΑΕ, μιας και ποτέ δεν ζητήθηκε από την κυβέρνηση η άποψη της Αρχής, πριν από την ψήφιση του νόμου. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί, ότι με βάση την παρ. 2 του άρθρου 87 του ν. 4790/2021 (το οποίο δεν τροποποιεί κάποια διάταξη του ν. 2225/1994 και συνεπώς παραμένει ως μία ξεχωριστή παράγραφος στο ν. 4790/2021 που αναφέρεται στην άρση του απορρήτου και δεν εμπεριέχεται στο νόμο που ρυθμίζει το ζήτημα αυτό, ενισχύοντας την αίσθηση πολυνομίας και κακονομίας του ελληνικού νομοθετικού συστήματος) η μη ενημέρωση του ατόμου για την άρση του απορρήτου του, στην περίπτωση που αυτή έγινε για λόγους εθνικής ασφάλειας, ισχύει και για τις άρσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν. Η πρόβλεψη αυτή για την αναδρομική εφαρμογή της διάταξης (δηλαδή την εφαρμογή της και σε περιπτώσεις που προηγούνταν της δημοσίευσης του νόμου) δημιουργεί ακόμα περισσότερους προβληματισμούς (για περαιτέρω ανάλυση του ζητήματος βλ. και άρθρο των reporters united).
Τόσο το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής όσο και το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας απαγορεύουν την κατάθεση εκπρόθεσμων και άσχετων τροπολογιών, γεγονός που σχετίζεται μεταξύ άλλων με τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Ακόμα, σε ένα κράτος δικαίου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών αποτελεί υποχρέωση του κράτους. Ταυτόχρονα η συμβατότητα των διατάξεων του νόμου με συνταγματικές και ευρωπαϊκές ή διεθνείς διατάξεις, θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη και να τηρείται σε κάθε περίπτωση.
Ωστόσο, στην συγκεκριμένη περίπτωση, καταργείται η ενημέρωση του πολίτη για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του, και μάλιστα αναδρομικά, στην περίπτωση που η άρση του απορρήτου έχει λάβει χώρα για λόγους εθνικής ασφάλειας. Το γεγονός αυτό στερεί από τον πολίτη τη δυνατότητα για αποτελεσματική έννομη προστασία και άρα θίγει την ουσία του δικαιώματός του για την προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής. Και όλα αυτά χωρίς καν να ρωτηθεί σχετικά με τη νομιμότητα της διάταξης ή τις τυχόν παρατηρήσεις της η αρμόδια Ανεξάρτητη Αρχή.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
