Δολοφονία Νίκου Σαμπάνη: Racial profiling και παραβίαση κανόνων εμπλοκής

Το βράδυ της 22ας Οκτωβρίου 2021, στη Λεωφόρο Θηβών στο ύψος του Ρέντη, ένα λευκό Hyundai δεν σταματάει σε αστυνομικό σήμα ελέγχου. Γίνεται αντιληπτό από την ομάδα ΔΙΑΣ και ξεκινάει καταδίωξη. Η ομάδα ΔΙΑΣ διαβιβάζει στον ασύρματο: «Κέντρο δεν σταματάει, τρία άτομα μέσα, αθίγγανοι.»

Η ομάδα ΔΙΑΣ θεωρεί το όχημα ύποπτο ως κλεμμένο. Ωστόσο, το όχημα δεν είχε δηλωθεί ως κλεμμένο και η μόνη ενεργή παράβαση εκείνη τη στιγμή το αδίκημα της ανυπακοής, δηλαδή ότι δεν σταμάτησαν σε σήμα της αστυνομίας. Έτσι, λίγο αργότερα έρχεται η εντολή από το κέντρο της ΕΛ.ΑΣ για διακοπή της καταδίωξης. Οι ομάδες ΔΙΑΣ δεν σταματούν και διανύουν δεκάδες χιλιόμετρα καταδιώκοντας το όχημα παρά τις συνεχείς εντολές του κέντρου να σταματήσουν.

Το αυτοκίνητο εγκλωβίζεται στο Πέραμα από διερχόμενο λεωφορείο και κάνει επικίνδυνους ελιγμούς για να διαφύγει. Οι αστυνομικοί γαζώνουν το αμάξι με τουλάχιστον 36 σφαίρες μέσα σε κατοικημένη περιοχή, σκοτώνοντας ακαριαία τον συνοδηγό, Νίκο Σαμπάνη, και τραυματίζοντας σοβαρά τον τρίτο συνεπιβάτη. Αδέσποτες σφαίρες χτυπούν τοίχους κατοικιών και σταθμευμένα οχήματα. Αργότερα επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία ότι, παρά τους ισχυρισμούς της αστυνομίας, πράγματι ο Νίκος Σαμπάνης δεν οδηγούσε το όχημα και οι αστυνομικοί το γνώριζαν εξαρχής.

Η ΕΛΑΣ σπεύδει να εκδώσει δελτίο τύπου που μιλάει για 7 τραυματίες αστυνομικούς. Τα βίντεο των περιοίκων διαψεύδουν αυτή την αφήγηση. Ο ενεργός κίνδυνος ζωής, που θα δικαιολογούσε τη χρήση των υπηρεσιακών όπλων, δεν προκύπτει ούτε από τις ιατροδικαστικές εκθέσεις.  Το βασικό πειστήριο του εγκλήματος, το κλεμμένο όχημα, έχει ήδη γίνει παλιοσίδερα, εν αγνοία της Εισαγγελίας.

Η ΕΛΑΣ μιλάει για ένα 20χρονο Ρομά που σκοτώθηκε ενώ οι αστυνομικοί έριχναν βολές στις ρόδες. Ο 18χρονος Νίκος Σαμπάνης έχει 3 τραύματα στο θώρακα και ένα ακόμα στον λαιμό, ενώ ο 16χρονος συνεπιβάτης υφίσταται ρήξη σπλήνας από σφαίρα.  Συνδικαλιστές της ΕΛΑΣ υποστηρίζουν ο 3ος δράστης που διέφυγε κρατούσε όπλο. Ούτε αυτή η αφήγηση επιβεβαιώνεται. Ο 14χρονος δράστης παρουσιάζεται αυτοβούλως στο δικαστήριο. 

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, επισκέπτεται τους επτά αστυνομικούς ενώ κρατούνται στη ΓΑΔΑ, ενώ ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων τους δίνει δημοσίως συγχαρητήρια μέσω twitter. Κατά τη διάρκεια της προσαγωγής τους στα δικαστήρια, πλήθος συναδέλφων τους φωνάζουν «ήρωες», ενώ ο πρόεδρος των Ειδικών Φρουρών δηλώνει: «Η εντολή να σταματήσει η καταδίωξη, ήταν εγκληματική, απαράδεκτη και δεν αρμόζει σε σύγχρονη αστυνομία». Μετά τη μη προφυλάκισή τους, ο ίδιος δηλώνει ότι «η απόφαση αυτή λύνει τα χέρια της αστυνομίας».

Επίσης, σύμφωνα με τον Ν. 3169/2003: «Ο αστυνομικός επιτρέπεται να κάνει χρήση πυροβόλου όπλου, εφόσον αυτό απαιτείται για την εκπλήρωση του καθήκοντος του και συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
α. Έχουν εξαντληθεί όλα τα ηπιότερα του πυροβολισμού μέσα, εκτός αν αυτά δεν είναι διαθέσιμα ή πρόσφορα στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ηπιότερα μέσα είναι ιδίως παραινέσεις, προτροπές, χρήση εμποδίων, σωματικής βίας, αστυνομικής ράβδου, επιτρεπτών χημικών ουσιών ή άλλων ειδικών μέσων, προειδοποίηση για χρήση πυροβόλου όπλου και απειλή με πυροβόλο όπλο.
β. Έχει δηλώσει την ιδιότητά του και έχει απευθύνει σαφή και κατανοητή προειδοποίηση για την επικείμενη χρήση πυροβόλου όπλου, παρέχοντας επαρκή χρόνο ανταπόκρισης, εκτός αν αυτό είναι μάταιο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες ή επιτείνει τον κίνδυνο θανάτου ή σωματικής βλάβης.
γ. Η χρήση πυροβόλου όπλου δεν συνιστά υπερβολικό μέτρο σε σχέση με το είδος της απειλούμενης βλάβης και την επικινδυνότητα της απειλής». 

Οι αστυνομικοί, αν και πλέον υπόδικοι για τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας και απόπειρας ανθρωποκτονίας, δεν τίθενται σε διαθεσιμότητα.