Στις 5 Αυγούστου 2022, μετά από έλεγχο της ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), αποκαλύφθηκε ότι τον Σεπτέμβριο του 2021 η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) προχώρησε σε άρση του απορρήτου του ευρωβουλευτή και μετέπειτα προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη για διάστημα τριών μηνών, επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας.
Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η άρση του απορρήτου γίνεται για διάστημα δύο μηνών, με δυνατότητα απεριόριστων δίμηνων παρατάσεων, προκύπτει ότι η ΕΥΠ προέβη σε μια αρχική άρση του απορρήτου σε βάρος του κ. Ανδρουλάκη, την οποία αργότερα επέκτεινε με παράταση. Η παρακολούθηση διακόπηκε τον Δεκέμβριο του 2021.
Η άρση του απορρήτου σε βάρος του προέδρου του ΠΑΣΟΚ προκάλεσε αντιδράσεις και δέχτηκε κριτική ως αντιβαίνουσα το Σύνταγμα και το Κράτος Δικαίου. Ενδεικτικά, ο Ξενοφών Κοντιάδης, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου, υποστήριξε ότι η εν λόγω παρακολούθηση ήταν «παράνομη» και «αντισυνταγματική».
«Οι συνταγματολόγοι συμφωνούν (σπάνιο γεγονός η ομοφωνία τους) ότι υπάρχουν σοβαρα ζητήματα συνταγματικότητας και νομιμότητας των ενεργειών της ΕΥΠ, συνεπώς και αντικειμενική πολιτική ευθύνη. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πολιτική και θεσμική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες», ανέφερε μεταξύ άλλων σε κείμενό του ο κ. Κοντιάδης σχολιάζοντας τις υποκλοπές σε βάρος του κ. Ανδρουλάκη.
Και ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος υποστήριξε με τη σειρά του ότι η άρση του απορρήτου του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ήταν αντισυνταγματική.
«Οι υποκλοπές τηλεφωνικών επικοινωνιών κατά παράβαση του άρθρου 19 παρ.1 Συντ, είτε με συμβατικές είτε με εξελιγμένες τεχνικές μεθόδους είτε με τη σατανική σύμπτωση και των δυο, συνιστούν πρωτίστως αξιόποινη πράξη», ανέφερε σχετικά σε κείμενό του ο κ. Βενιζέλος. «Δεν υπάρχει δε ούτε στοιχειώδης νομιμοφάνεια όταν παραβιάζεται το απόρρητο των επικοινωνιών ευρωβουλευτή, που διαθέτει σε εθνικό επίπεδο τη νομική προστασία του βουλευτή, με επίκληση λόγων εθνικής ασφάλειας. Το βουλευτικό απόρρητο του άρθρου 61 παρ. 3 ως ειδικότερη διάταξη θέτει, απευθείας εκ του Συντάγματος, πρόσθετα ειδικότερα όρια στις κάμψεις του τηλεπικοινωνιακού απορρήτου που προβλέπονται στο άρθρο 19 παρ.1. Τα άρθρα 8 της ΕΣΔΑ και 7 του ΧΘΔ της ΕΕ, ενισχύουν και δεν απομειώνουν τις εγγυήσεις. Δεν μπορεί να παρακολουθείται βουλευτής ή ευρωβουλευτής και κατά μείζονα λόγο αρχηγός κόμματος για λόγους “εθνικής ασφαλείας”. Τέτοιες δικαιολογίες είναι εξίσου κακές και βλαπτικές με την πράξη καθεαυτήν. Η θέση του Πρωθυπουργού ότι η παρακολούθηση ήταν τυπικά νόμιμη αλλά πολιτικά εσφαλμένη είναι μεγάλων διαστάσεων σφάλμα. Μπορούν άραγε να παρακολουθούνται πολιτικά πρόσωπα, βουλευτές και αρχηγοί κομμάτων, για λόγους «εθνικής ασφάλειας» εάν το σταθμίσει ο εκάστοτε πρωθυπουργός και το εγκρίνει ένας εισαγγελέας εφετών; Όχι βέβαια».
Σε διάγγελμά του στις 8 Αυγούστου ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι η παρακολούθηση Ανδρουλάκη ήταν «λάθος» και «δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί, προκαλώντας ρωγμές στην εμπιστοσύνη των πολιτών στις Υπηρεσίες Εθνικής Ασφάλειας». Ωστόσο, ο πρωθυπουργός υπεραμύνθηκε της νομιμότητας των υποκλοπών σε βάρος του πολιτικού.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι την ίδια περίοδο το Reporters United και η ΕφΣυν προχώρησαν σε δημοσίευση έρευνας (1, 2), η οποία τεκμηρίωσε συνδέσεις που ξεκινούν από τις επιχειρηματικές συναλλαγές του (πρώην, πλέον) Γενικού Γραμματέα (και ανιψιού) του πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη και φτάνουν στον Φέλιξ Μπίτζιο, πρώην αναπληρωτή διαχειριστή και, σύμφωνα με την έρευνα του inside story (1, 2), μέτοχο της Intellexa, της εταιρείας που εμπορεύεται το κακόβουλο λογισμικό υποκλοπών Predator στην Ελλάδα.
Υπό το βάρος των παραπάνω αποκαλύψεων ο κ. Δημητριάδης υπέβαλε, ως υπεύθυνος του Μαξίμου για την ΕΥΠ, την παραίτησή του στις 5 Αυγούστου, ενώ την ίδια μέρα παραιτήθηκε και ο Παναγιώτης Κοντολέων από τη θέση του διοικητή της ΕΥΠ.
Η παράνομη χρήση του Predator σε βάρος στόχων στην Ελλάδα συνδέεται με την υπόθεση Ανδρουλάκη, αφού μετά από από έλεγχο της τηλεφωνικής συσκευής του από την υπηρεσία ψηφιακής ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (CERT-EU) αποκαλύφθηκε τον περασμένο Ιούλιο ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είχε στοχοποιηθεί και από το κακόβουλο λογισμικό. Μάλιστα, η απόπειρα παρακολούθησης μέσω Predator έγινε τον Σεπτέμβριο του 2021, δηλαδή την ίδια περίοδο κατά την οποία η ΕΥΠ ξεκίνησε τις υποκλοπές σε βάρος του.
Στην Ελλάδα δεν έχει ψηφιστεί νομοθετικό πλαίσιο που να προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης λογισμικών όπως είναι το Predator. Ακόμη, ο βασικός νόμος για τη λειτουργία της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) δεν περιέχει καμία πρόβλεψη για τους όρους χρησιμοποίησης τέτοιου είδους λογισμικών (ν. 3649/2008 – ΦΕΚ 39/Α’/3.3.2008). Ως εκ τούτου, η στοχοποίηση και η παρακολούθηση στόχων μέσω Predator ή οποιουδήποτε άλλου παρόμοιου μηχανισμού παρακολούθησης στην Ελλάδα είναι καθόλα παράνομη, είτε γίνεται από τις κρατικές Αρχές είτε από ιδιώτες, και παραβιάζει το άρθρο 19 του Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει το απόλυτα απαραβίαστο των επικοινωνιών («Tο απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο»).
Η χρονική ταύτιση της στοχοποίησης του κ. Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ και το Predator εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το αν ήταν η ελληνική κυβέρνηση ή κάποιος για λογαριασμό της που χρησιμοποίησε παράνομα το Predator σε βάρος του ευρωβουλευτή. Εκτός από τον κ. Ανδρουλάκη, με Predator έχουν στοχοποιηθεί στην Ελλάδα ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης, ο βουλευτής Χρήστος Σπίρτζης, καθώς και δύο υπάλληλοι της ΕΥΠ που κατά την απόπειρα παρακολούθησης σε βάρος τους βρίσκονταν σε αντιπαράθεση με την κυβέρνηση.
Η εξάπλωση των παράνομων παρακολουθήσεων δημιουργούν ερωτήματα γύρω από τη χρήση κακόβουλων λογισμικών υποκλοπών στην Ελλάδα, αλλά και τη λειτουργία της ΕΥΠ, για την οποία θεσμικά υπεύθυνος είναι ο πρωθυπουργός, αφού με απόφασή του μόλις μερικές μέρες μετά τη νίκη της ΝΔ στις εκλογές του 2019 (ΦΕΚ: Τεύχος Α’/119/8.7.2019), ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε την υπηρεσία υπό τον άμεσο έλεγχό του. Μάλιστα, η χρησιμοποίηση παράνομων μηχανισμών παρακολούθησης, κατά παράβαση και του Συντάγματος, σε βάρος και πολιτικών προσώπων και δημοσιογράφων εγείρει ζήτημα όχι μόνο Κράτους Δικαίου, αλλά και ελευθερίας του Τύπου και εύρυθμης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αρνηθεί την προμήθεια και τη χρήση του Predator ή άλλου κακόβουλου λογισμικού από τις ελληνικές Αρχές. Ωστόσο, δεν έχει μέχρι σήμερα εντοπίσει ποιος κάνει χρήση του Predator στην Ελλάδα.
Αν και το άρθρο 19 του Συντάγματος κατοχυρώνει το απόλυτα απαραβίαστο του απορρήτου των επικοινωνιών
Η παρακολούθηση του ευρωβουλευτή και προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ εγείρει σοβαρό ζήτημα δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα, καθώς μάλιστα έχει κριθεί από σημαντική μερίδα του νομικού κόσμου ως παράνομη και αντιβαίνουσα στο Σύνταγμα.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!