Η πρόβλεψη οριστικής παύσης ποινικών διώξεων κατά αιρετών και υπαλλήλων ΟΤΑ

Με το άρθρο 67 του ν. 4735/2020 προβλέπεται νομοθετικά η “απαλλαγή” των αιρετών και των υπαλλήλων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από τις ποινικές, πειθαρχικές ή δημοσιονομικές ευθύνες τους καθώς και η παύση των διαδικασιών που έχουν εκκινήσει εναντίον τους για υποθέσεις που αφορούν πληρωμές ενταλμάτων που έλαβαν χώρα μέχρι και τον Ιούλιο του 2019 και που διενεργήθηκαν βάσει ελέγχων οργάνων δημοσιονομικού ελέγχου. Ο γενικός και αόριστος χαρακτήρας της συγκεκριμένης διάταξης καθώς και το αμφίβολης συνταγματικότητας περιεχόμενό της προκάλεσαν διάφορες αντιδράσεις, ερωτήματα και προβληματισμούς, οι οποίοι δεν ανατράπηκαν ούτε μετά την ψήφιση σχετικής ¨ερμηνευτικής διάταξης” με  το άρθρο 93 του ν. 4745/2020, με την οποία επιχειρήθηκε (ανεπιτυχώς) να συρρικνωθεί το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 67.   

1.  Με το άρθρο 67 του ν. 4735/2020 προβλέφθηκε ότι: “Αίρεται το αξιόποινο των πράξεων αιρετών και υπαλλήλων, των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης α΄και β΄ βαθµού, οι οποίες αφορούν πληρωµές ενταλµάτων που έλαβαν χώρα µέχρι 31.7.2019 και οι οποίες διενεργήθηκαν επί τη βάση ελέγχων των Υπηρεσιών Δηµοσιονοµικού Ελέγχου (ΥΔΕ) και του Ελεγκτικού Συνεδρίου και παύουν οριστικά οι ποινικές και πειθαρχικές διώξεις εναντίον των προσώπων αυτών, καθώς και κάθε διαδικασία καταλογισµού σε βάρος τους.”.

Το άρθρο αυτό εισήχθη προς ψήφιση μέσω της κατάθεσης βουλευτικής τροπολογίας (βλ. σελ. 68-69 των πρακτικών της Βουλής) και υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές των κομμάτων της Νέας Δημοκρατίας, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ (βλ. ψήφους σε Βουλ. Τροπ. 489/48 όπως τροπ. στην σελ. 116 των πρακτικών της Βουλής).

Καθώς η εν λόγω τροπολογία δεν φαίνεται να συνοδεύεται από Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (δηλαδή το έγγραφο στο οποίο αποτυπώνεται η αναγκαιότητα της ρύθμισης, καθώς και το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και άλλων συνεπειών), ο σκοπός που εξυπηρετεί η συγκεκριμένη διάταξη αποτυπώνεται μόνο στην (άκρως συνοπτική) αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας, σύμφωνα με την οποία: “δεν είναι σύμφωνο με την αρχή της ασφάλειας του δικαίου να διώκονται αιρετοί και υπάλληλοι…, οι οποίοι καλοπίστως προέβησαν στην ενταλματοποίηση και πληρωμή των δαπανών αυτών έχοντας τη διαβεβαίωση της νομιμότητάς τους από τα μοναδικά αρμόδια όργανα δημοσιονομικού ελέγχου” (βλ. σελ. 68-69 των πρακτικών της Βουλής). 

Αξίζει να αναφερθεί ότι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συνεδρίασης της Βουλής δεν έλαβε χώρα κάποια άλλη παρουσίαση ή τοποθέτηση επί του περιεχομένου της εν λόγω διάταξης (βλ. την απουσία της όποιας αναφοράς στο ζήτημα στα πρακτικά της Βουλής καθώς και στο από 12-10-2020 άρθρο του thepressproject.gr). 

Επίσης, σημειώθηκαν γενικότεροι προβληματισμοί για την συνταγματικότητα της συγκεκριμένης διάταξης καθώς θεωρήθηκε ότι υποκρύπτει αμνηστία κατά παράβαση του άρθρου 47 παρ. 4 του Συντάγματος και πως συνιστά ανεπίτρεπτη επέμβαση της νομοθετικής εξουσίας στη δικαστική κατά παράβαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών (βλ. 1, 2). Δημοσιεύματα του τύπου ανέφεραν, μάλιστα, συγκεκριμένα πρόσωπα και υποθέσεις που φαίνεται να “ευνοούνται” από την “αμνήστευση” αυτή (βλ. μεταξύ άλλων 1, 2, 3).  

3. Στις 16-10-2021, και “σε απάντηση” των ανωτέρω, το Υπουργείο εσωτερικών εκδίδει δελτίο τύπου στο οποίο αν και ανέφερε ότι η εν λόγω διάταξη είναι “διαφανής και ξεκάθαρη” συμπλήρωσε πως “εισάγεται εκ του περισσού, διάταξη σε νομοσχέδιο …. βάσει της οποίας το πλαίσιο εφαρμογής της διάταξης εξαιρεί ρητά και με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο τις περιπτώσεις θεώρησης ενταλμάτων που έγιναν με δόλο από τους υπαίτιους”. Στις 21-10-2020 το Υπουργείο Εσωτερικών εκδίδει και πάλι δελτίο τύπου, όπου αναφέρει πως “με την επεξηγηματική τροπολογία που κατέθεσε το Υπουργείο Εσωτερικών στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ξεκαθαρίζεται ποιους αφορά η τροπολογία Κακλαμάνη”. 

Στις 5-11-2020 ψηφίζεται το άρθρο 93 του ν. 4745/2020 που προβλέπει ότι: “Η αληθής έννοια του άρθρου 67 του ν. 4735/2020 (Α΄ 197) καταλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο περιπτώσεις που έχουν ελεγχθεί από τις Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και το Ελεγκτικό Συνέδριο έως τη λήξη του προληπτικού ελέγχου και οι οποίες κρίθηκαν νόμιμες πριν την πληρωμή τους από τους Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού, εκτός εάν τα πρόσωπα που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του ανωτέρω άρθρου προκάλεσαν δολίως τη θεώρησή τους ή εάν διαπιστωθεί έλλειμμα ύστερα από κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή των ελεγκτικών υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους”.

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο της εν λόγω διάταξης, η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής αναφέρει μεταξύ άλλων πως: “Το προτεινόµενο άρθρο 68 εξαιρεί από το πεδίο εφαρµογής του λόγου άρσης του αξιοποίνου τις περιπτώσεις που τα πρόσωπα που υπάγονται στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 67 του ν. 4735/2020 προκάλεσαν δολίως τη θεώρησή των ενταλµάτων πληρωµής ή εάν διαπιστωθεί έλλειµµα… Στο µέτρο κατά το οποίο το άρθρο 67 του ν. 4735/2020, εφόσον δεν συγκρούεται µε το άρθρο 26 του Συντάγµατος, εφαρµόζεται σε συνδυασµό µε το προτεινόµενο άρθρο 68 του παρόντος, το πεδίο εφαρµογής του λόγου άρσης του αξιοποίνου του άρθρου 67 συστέλλεται, και το προτεινόµενο άρθρο 68 συνιστά αυστηρότερη διάταξη νόµου σε σχέση µε το άρθρο 67 του ν. 4735/2020. Συνεπώς, το προτεινόµενο άρθρο 68 δεν εφαρµόζεται αναδροµικά σε πράξεις που τελέσθηκαν προ της έναρξης ισχύος του” (βλ. σελ. 27-28 της αντίστοιχης έκθεσης). 

Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι ακόμα και μετά την ψήφιση της “ερμηνευτικής” αυτής διάταξης οι προβληματισμοί που εκφράστηκαν ανωτέρω παραμένουν, γεγονός που σχολιάστηκε τόσο στο πλαίσιο της συζήτησης στη Βουλή (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12, 40, 60, των πρακτικών της συνεδρίασης της Βουλής της 5ης Νοεμβρίου)  όσο και στο πλαίσιο δημοσιευμάτων (1, 2).