Το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ προβλέπει ότι «Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς του δικασθή … εντός λογικής προθεσμίας …. επί του βασίμου πάσης εναντίον του κατηγορίας ποινικής φύσεως…». Η απαίτηση της διεξαγωγής/ολοκλήρωσης των (δικαστικών) διαδικασιών μέσα σε εύλογο χρόνο (δικαίωμα εύλογης διάρκειας της δίκης) αποτελεί μία από τις πτυχές του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη. Η υπερβολική διάρκεια των διαδικασιών και οι αντίστοιχες καθυστερήσεις στην έκδοση ή στην εκτέλεση των αποφάσεων προσβάλλουν το δικαίωμα του ατόμου σε ταχεία απονομή της δικαιοσύνης και «ενδέχεται να υπονομεύουν τον σεβασμό του κράτους δικαίου και να παρακωλύουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη». Ειδικά στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας το δικαίωμα να δικαστεί κάποιος εντός ευλόγου χρόνου αποσκοπεί και στο να διασφαλίσει ότι οι κατηγορούμενοι δεν παραμένουν για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα σε κατάσταση αβεβαιότητας ως προς το αποτέλεσμα των ποινικών κατηγοριών που απαγγέλλονται εις βάρος τους. Κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ η «λογική» διάρκεια της διαδικασίας κρίνεται ανάλογα με τις πραγματικά περιστατικά της κάθε υπόθεσης και με τη βοήθεια των ακόλουθων κριτηρίων: α) την πολυπλοκότητα της υπόθεσης, β) τη συμπεριφορά των προσφευγόντων, γ) τη συμπεριφορά των αρμοδίων αρχών και δ) το διακύβευμα της υπόθεσης για τους ενδιαφερόμενους.
Ακόμα, το άρθρο 13 (Δικαίωμα πραγματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ καθιερώνει το δικαίωμα σε οποιονδήποτε παραβιάστηκε κάποιο δικαίωμα του από αυτά που αναγνωρίζονται στην ΕΣΔΑ να προσφύγει με τρόπο αποτελεσματικό ενώπιον των εθνικών αρχών και ταυτόχρονα επιβάλλει την υποχρέωση στο κράτος να προβλέψει τα κατάλληλα ένδικα βοηθήματα και μέσα για το σκοπό αυτό. Μεταξύ άλλων, το άρθρο 13 εγγυάται την πρόβλεψη και ύπαρξη στην εσωτερική έννομη τάξη μίας πραγματικής προσφυγής που να επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να παραπονεθούν για την διάρκεια της διαδικασίας.
[Για περισσότερες πληροφορίες για τα άρθρα 6 παρ. 1 και 13 βλ. μεταξύ άλλων: 1 (ιδίως σελ. 63 επ), 2 (σελ. 111 επ. και ιδίως σελ. 162 επ. και 178 επ.), 3, 4].
Το 2019 εκδόθηκαν 4 αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), στο πλαίσιο των οποίων αναγνωρίστηκε ότι η Ελλάδα παραβίασε τις διατάξεις της ΕΣΔΑ λόγω της υπερβολικής διάρκειας των ποινικών διαδικασιών.
Ειδικότερα:
1. Τον Ιανουάριο του 2019 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση GILBERT κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 64347/12).
Στη συγκεκριμένη υπόθεση, η προσφεύγουσα παραπονέθηκε (μεταξύ άλλων) α) για την υπερβολική διάρκεια ποινικής διαδικασίας στην οποία παρίστατο ως πολιτικώς ενάγουσα και β) για την απουσία πραγματικής προσφυγής που να επιτρέπει σε κάποιον να παραπονεθεί για την υπερβολική διάρκεια της δίκης.
Η προσφεύγουσα ήταν (κατά τον χρόνο των γεγονότων) υπεύθυνη θεμάτων σχετικά με τον αντισημιτισμό στο «Ελληνικό Παρατηρητήριο του Ελσίνκι» και τον Δεκέμβριο του 2007 κατέθεσε μήνυση κατά των συντακτών άρθρου το οποίο φερόταν ως αντισημιτικό.
Το ΕΔΔΑ αφού σημείωσε ότι α) η διάρκεια της επίδικης ποινικής διαδικασίας ανερχόταν σε 4 έτη και 4 μήνες για έναν βαθμό δικαιοδοσίας [δηλαδή από τις 4-12-2007 (ημερομηνία κατά την οποία η προσφεύγουσα κατέθεσε τη μήνυσή της και δήλωσε την πρόθεσή της να παραστεί ως πολιτικώς ενάγουσα στη διαδικασία) έως τις 4-4-2012 (ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου που έθεσε τέλος στη δίωξη των Α.Ο και Σ.Κ, λόγω παραγραφής)], β) η συγκεκριμένη υπόθεση δεν παρουσίαζε ιδιαίτερη δυσκολία, γ) η κυβέρνηση δεν εξέθεσε γεγονότα ή δεδομένα που να δικαιολογούν την μη εύλογη διάρκεια της δίκης, έκρινε ότι η διάρκεια της επίδικης διαδικασίας δεν πληρούσε την απαίτηση της εύλογης προθεσμίας και ως εκ τούτου παραβιάστηκε το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Επιπλέον, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι, όπως είχε ήδη διαπιστώσει και στην υπόθεση Μιχελιουδάκης, η ελληνική έννομη τάξη δεν προσέφερε στους ενδιαφερομένους πραγματική προσφυγή που να τους επιτρέπει να παραπονεθούν για την διάρκεια της δίκης και ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση και του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ.
2. Τον Απρίλιο του 2019 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Γεωργίου κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 1406/13).
Στη συγκεκριμένη υπόθεση, ο προσφεύγων παραπονέθηκε για την υπερβολική διάρκεια της ποινικής διαδικασίας.
Το ΕΔΔΑ αφού εξέτασε τα στοιχεία που υποβλήθηκαν ενώπιόν του και δεν βρήκε κάποιο ειδικότερο λόγο να αποκλίνει από την προηγούμενη νομολογία του επί παρόμοιων ζητημάτων, έκρινε πως η διάρκεια της επίδικης διαδικασίας (8 έτη και πάνω από 4 μήνες για 3 βαθμούς δικαιοδοσίας) ήταν υπερβολική, δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις της «λογικής προθεσμίας» και ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.
3. Τον Ιούλιο του 2019 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Δημητράς και Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι (Ε.Π.Σ.Ε) κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 62643/12).
Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης προσφυγής εγείρονται (μεταξύ άλλων) ζητήματα που αφορούν α) την υπερβολική διάρκεια της ποινικής διαδικασίας στην οποία ο προσφεύγων παραστάθηκε ως πολιτικώς ενάγων και β) την απουσία πραγματικής προσφυγής που να επιτρέπει σε κάποιον να παραπονεθεί για την υπερβολική διάρκεια της δίκης.
Ειδικότερα, ο προσφεύγων, νόμιμος εκπρόσωπος της προσφεύγουσας οργάνωσης, κατέθεσε τον Ιούλιο του 2005 (στο όνομά του και στο όνομα της προσφεύγουσας οργάνωσης) μήνυση κατά της Ι.Δ. (Γενικής Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης κατά το χρόνο εκείνο) και του Ν.Κ. (Υπουργού Υγείας κατά τον χρόνο εκείνο) για συκοφαντική δυσφήμηση δια του τύπου, λόγω των όσων οι ανωτέρω είχαν αναφέρει κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, δηλώνοντας και παράσταση πολιτικής αγωγής. Το Ελληνικό Κοινοβούλιο, στο οποίο είχε διαβιβασθεί η μήνυση ως προς τον Ν.Κ., δεν απεφάνθη επί του ζητήματος. Κατά της Ι.Δ. ασκήθηκε ποινική δίωξη τον Οκτώβριο του 2019 για συκοφαντική δυσφήμηση. Τον Μάρτιο του 2012 το Πλημμελειοδικείο, αφού προέβη στον χαρακτηρισμό της διωκόμενης πράξης ως εξύβρισης, διαπίστωσε ότι η κατηγορούμενη είχε διαπράξει το εν λόγω αδίκημα, ωστόσο έπαυσε την ποινική της δίωξη λόγω παραγραφής.
Το ΕΔΔΑ, αφού υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι α) η επίδικη διαδικασία διήρκησε 6 έτη και πλέον των 8 μηνών για έναν βαθμό δικαιοδοσίας [δηλαδή από τις 19-7-2005 (οπότε και κατατέθηκε η μήνυση από τον προσφεύγοντα με δήλωση για παράσταση πολιτικής αγωγής) έως τις 21-3-2012 (οπότε και εκδόθηκε η απόφαση του Πλημμελειοδικείου)], β) η επίδικη διαδικασία δεν παρουσίαζε ιδιαίτερη δυσκολία, γ) η πολιτική αγωγή που ασκήθηκε από τον προσφεύγοντα παρέμεινε σε εκκρεμότητα ενώπιον των αρμοδίων αρχών για διάστημα μεγαλύτερο των 4 ετών πριν από τον ορισμό δικασίμου, δ) δεν εκτέθηκαν από την κυβέρνηση γεγονότα ή επιχειρήματα που να δικαιολογούν την διάρκεια της διαδικασίας, έκρινε πως η διάρκεια της επίδικης διαδικασίας δεν πληρούσε την απαίτηση της «εύλογης προθεσμίας και ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Επιπλέον, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση υπήρξε και παραβίαση του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ λόγω της απουσίας στο εθνικό δίκαιο (κατά την εποχή των γεγονότων) προσφυγής που θα επέτρεπε στον προσφεύγοντα να διεκδικήσει την επικύρωση του δικαιώματός του να εξετασθεί η υπόθεσή του εντός λογικής προθεσμίας.
4. Τον Νοέμβριο του 2019 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Παπαργυρίου κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 55846/15).
Η προσφεύγουσα παραπονέθηκε (μεταξύ άλλων) για την διάρκεια της ποινικής διαδικασίας που κινήθηκε εναντίον της.
Το ΕΔΔΑ αφού επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι α) η επίδικη διαδικασία διήρκησε τουλάχιστον 10 έτη και 9 περίπου μήνες για έναν βαθμό δικαιοδοσίας [δηλαδή από τις 12-11-2004 (οπότε και εμφανίστηκε η προσφεύγουσα στις αστυνομικές αρχές) έως και τις 5-8-2015, οπότε δημοσιεύθηκε το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Ναυπλίου)] και β) από την εξέταση όλων των στοιχείων που υποβλήθηκαν ενώπιόν του δεν εντόπισε κανέναν ισχυρισμό που να δικαιολογεί την διάρκεια της διαδικασίας στην επίδικη υπόθεση, έκρινε ότι η επίμαχη διαδικασία είχε υπερβολική διάρκεια, γεγονός ασύμβατο με την απαίτηση της «λογικής προθεσμίας» και ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
