Καταδίκη της Ελλάδας από το ΔΕΕ για παράνομη ενίσχυση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά

Στις 14 Νοεμβρίου 2018 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) καταδίκασε την Ελλάδα γιατί δεν ανέκτησε τις κρατικές ενισχύσεις που χορήγησε στην εταιρεία Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ (ΕΝΑΕ) κατά παράβαση του δικαίου της ΕΕ. 

Η συγκεκριμένη εταιρεία εξαγοράστηκε το 1985 από την Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεων (ΕΤΒΑ), η οποία ανήκε στο ελληνικό Δημόσιο, και το 2001 ιδιωτικοποιήθηκε για να περάσει το 2005 στη γερμανική πολυεθνική ThyssenKrupp. Το 2009 η Abu Dhabi Mar LLC εξαγόρασε το 75,1% των μετοχών των ναυπηγείων από την ThyssenKrupp.

Σύμφωνα με το ΔΕΕ, την περίοδο 1996-2003 η Ελλάδα έλαβε μέτρα υπέρ της ΕΝΑΕ (εισφορές κεφαλαίου, παροχή εγγυήσεων και χορήγηση δανείων), τα οποία το 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ως παράνομες κρατικές ενισχύσεις που παραβιάζουν το ενωσιακό δίκαιο. Ως εκ τούτου, η Κομισιόν ζήτησε τα εν λόγω ποσά να ανακτηθούν από το ελληνικό κράτος. 

Κατά των αιτιάσεων της Επιτροπής η Ελλάδα υποστήριξε ότι η πλήρης ανάκτηση των ενισχύσεων θα μπορούσε να προκαλέσει την πτώχευση της ΕΝΑΕ και να επηρεάσει τις στρατιωτικές της δραστηριότητες, αφού το Ναυπηγείο ανέπτυσσε μεταξύ άλλων παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού και ειδικευόταν στην κατασκευή πολεμικών πλοίων. Ως εκ τούτου, κατά την Ελλάδα η ανάκτηση των κρατικών κεφαλαίων ήταν ικανή να θίξει τα ουσιώδη συμφέροντα ασφαλείας του κράτους.

Για να αρθεί το αδιέξοδο, Κομισιόν, Ελλάδα και ΕΝΑΕ κατέληξαν σε συμφωνία που προέβλεπε ότι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2008 θα λογιζόταν ως εκτελεσθείσα, υπό την προϋπόθεση της τήρησης μιας σειράς δεσμεύσεων εκ μέρους των Ναυπηγείων και του ελληνικού Δημοσίου. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η Ελλάδα όφειλε να προσκομίσει αποδείξεις για την τήρηση των νέων όρων εντός εξαμήνου από την αποδοχή του καταλόγου των δεσμεύσεων της Επιτροπής, καθώς και να ενημερώνει ετησίως τις Βρυξέλλες για την πρόοδο της εφαρμογής των εν λόγω μέτρων.

Ωστόσο, η Ελλάδα δεν συμμορφώθηκε με τις υποχρεώσεις της και η Επιτροπή προσέφυγε στο ΔΕΕ, το οποίο έκρινε τον Ιούνιο του 2012 ότι η χώρα είχε παραβεί τις ενωσιακές υποχρεώσεις της. Το 2014 η Κομισιόν έστειλε στις ελληνικές Αρχές προειδοποιητική επιστολή, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση να συμμορφωθεί με την απόφαση του δικαστηρίου. Αρκετούς μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2015, το ελληνικό Δημόσιο απέστειλε στην ΕΝΑΕ εντολή ανάκτησης 523 εκατ. ευρώ, περίπου το 80% του ποσού που έπρεπε να πάρει πίσω από τα Ναυπηγεία.

Τον Φεβρουάριο του 2017 οι ελληνικές αρχές κίνησαν διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης επί των περιουσιακών στοιχείων της ΕΝΑΕ που συνδέονταν με τις δραστηριότητές της, αλλά δεν ανέκτησαν κανένα ποσό λόγω προηγούμενων κατασχέσεων από άλλους πιστωτές και λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της εταιρείας. Το 2017, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα εξακολουθούσε να μη συμμορφώνεται με τη δικαστική απόφαση του 2012, η Κομισιόν αποφάσισε να ασκήσει εκ νέου προσφυγή λόγω παραβάσεως κατά της Ελλάδας. Τον Ιούνιο του 2017 οι ελληνικές Αρχές κάλεσαν την ΕΝΑΕ να καταβάλει το εναπομένον 20% του ποσού των προς ανάκτηση ενισχύσεων (95 εκατ. ευρώ), όμως δεν πραγματοποιήθηκε ούτε αυτή η καταβολή.

Τελικά τον Ιούνιο του 2018 το ΔΕΕ έκρινε ότι η Ελλάδα δεν συμμορφώθηκε με τη δικαστική απόφαση του 2012. Το δικαστήριο επέβαλε χρηματική κύρωση 10 εκατ. ευρώ σε βάρος της χώρας και χρηματική ποινή άνω των 7,2 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο καθυστέρησης εφαρμογής της απόφασης. 

«Όσον αφορά τη σοβαρότητα της παράβασης, το Δικαστήριο επισημαίνει τον θεμελιώδη χαρακτήρα των διατάξεων της Συνθήκης στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, καθώς και το αξιοσημείωτο ύψος του ποσού της ενισχύσεως που δεν έχει ανακτηθεί και το γεγονός ότι η αγορά του ναυπηγικού κλάδου είναι διασυνοριακή. Το Δικαστήριο διαπιστώνει επίσης την επαναλαμβανόμενη παραβατική συμπεριφορά της Ελλάδας στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων. Το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τη σημαντική διάρκεια της παράβασης (6 έτη από τη δημοσίευση της απόφασης του 2012)», σημείωσε στην ανακοίνωση της απόφασής του το ΔΕΕ.