Η Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης (εφ’ εξής Επιτροπή του άρθρου 3Α) αποτελεί ένα ειδικό όργανο το οποίο είναι αρμόδιο για τον έλεγχο του πόθεν έσχες των πολιτικών προσώπων, των δικαστικών λειτουργών κοκ (βλ. αναλυτικότερα για τις κατηγορίες των προσώπων που υπάγονται στον έλεγχο της Επιτροπής άρθρο 3Α σε συνδυασμό με άρθρο 1 του ν. 3213/2003). Το άρθρο 3Β του ν. 3213/2003 προβλέπει τα σχετικά με την λειτουργία της Επιτροπής του άρθρου 3Α, ορίζοντας μεταξύ άλλων το τι μπορεί ή πρέπει να κάνει το όργανο αυτό κατά τη διενέργεια των ελέγχων που διενεργεί.
Με το άρθρο 15 του ν. 4606/2019 (ΦΕΚ 57 A’/11-04-2019), προστέθηκε στο άρθρο 3Β του ν. 3213/2003 η φράση: “Η αξιοποίηση των πληροφοριών που συλλέγονται από άρση τραπεζικού, χρηματιστηριακού, φορολογικού και επαγγελματικού απορρήτου είναι προϋπόθεση για την ολοκλήρωση κάθε ελέγχου αρμοδιότητας της Επιτροπής”. Με τον τρόπο αυτό, κατέστη υποχρεωτική η άρση του απορρήτου για την ολοκλήρωση του ελέγχου πόθεν έσχες. Σκοπός της εν λόγω διάταξης ήταν μεταξύ άλλων η ενίσχυση της αξιοπιστίας του ελέγχου καθώς και η επιτάχυνση της διαδικασίας (βλ. το από 4-4-2019 άρθρο σε naftemporiki καθώς και σελίδες 56, 59, 61 πρακτικών Βουλής). Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι η εν λόγω διάταξη εισήχθη προς ψήφιση μέσω κατάθεσης βουλευτικής τροπολογίας και καταψηφίστηκε από τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και της Χρυσής Αυγής (βλ. σελ. 68 πρακτικών Βουλής), γεγονός το οποίο σχολίασε μετέπειτα η Κυβέρνηση.
Λίγους μήνες αργότερα, και αφού έχουν μεσολαβήσει εκλογές, η συγκεκριμένη πρόβλεψη του άρθρου 3Β τροποποιείται. Ειδικότερα, με την παράγραφο 3 του άρθρου 209 ν. 4635/2019 το προτελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 3Β του ν. 3213/2003, αντικαθίσταται ως εξής: “Η αξιοποίηση των πληροφοριών που συλλέγονται, εφόσον απαιτείται, από άρση τραπεζικού, χρηματιστηριακού, φορολογικού και επαγγελματικού απορρήτου είναι προϋπόθεση για την ολοκλήρωση κάθε ελέγχου αρμοδιότητας της Επιτροπής.”. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, με την διάταξη αυτή “επιχειρείται η ενίσχυση της αξιοπιστίας του ελέγχου, λαμβανομένου ωστόσο υπόψη του γεγονότος ότι επίκειται η σύνταξη Ενιαίου Κανονισμού Ελέγχου για την προτυποποίηση της διαδικασίας και την νομοθέτηση κοινής μεθοδολογίας ελέγχου. Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να διευκολυνθεί η περάτωση του ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης τριών (3) ετών, οι οποίες συνυποβλήθηκαν, μετά την υπ’ αριθμ. Α 2649/2017 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ύστερα από προσφυγή των Ενώσεων Δικαστικών Λειτουργών, προτείνεται η τροποποίηση της εν λόγω διάταξης”.
Ωστόσο, με την τροποποίηση αυτή και την προσθήκη των λέξεων “εφόσον απαιτείται” α) η άρση του απορρήτου γίνεται από υποχρεωτική “εθελοντική” β) δημιουργείται αφενός μία διαδικασία που “επιτρέπει σε κάποιους να ξεγλιστρήσουν” και αφετέρου “ένα δεύτερο επίπεδο απόφασης για το πότε απαιτείται και ποιος θα κρίνει πότε απαιτείται η υποχρεωτική άρση του απορρήτου”, γ) υπονομεύεται η έννοια του πόθεν έσχες και ειδικότερα το από που προέρχονται αυτά που δηλώνονται από τους υπόχρεους και δ) εν γένει δημιουργούνται ερωτήματα για το σκοπό που μία τέτοια αλλαγή εξυπηρετεί (βλ. σελ. 40 των πρακτικών της από 24-10 συνεδρίασης της Βουλής και σελ. 76-77, 87, των πρακτικών της από 23-10-2019 συνεδρίασης της Βουλής). Σύμφωνα με το Vouliwatch “Μια τέτοια διάταξη υποσκάπτει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία σε σχέση με το κρίσιμο ζήτημα των οικονομικών των Βουλευτών μας (και όχι μόνο) και είναι ένα σοβαρό βήμα πίσω σε επίπεδο νομοθεσίας”, καθώς μεταξύ άλλων “αδυνατίζει” την υποχρέωση για άρση απορρήτου και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα (σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις ή στις περιπτώσεις που “κρίνεται ότι δεν απαιτείται” η άρση του απορρήτου) το να βασίζονται οι έλεγχοι της Επιτροπής του άρθρου 3Α στα όσα προσκομίζουν οι υπόχρεοι και όχι στον διεξοδικό και υποχρεωτικό έλεγχο της ροής των κινήσεων και των περιουσιακών στοιχείων των υπόχρεων.
Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, ότι ελλείψει σχετικών δημοσιευμένων στοιχείων, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η υποχρέωση της άρσης του απορρήτου για την ολοκλήρωση των σχετικών ελέγχων του πόθεν έσχες (για όσο χρόνο αυτή η υποχρέωση ίσχυε) εφαρμόστηκε τελικά στους εκκρεμείς ελέγχους ενώπιον της Επιτροπής του άρθρου 3Α.
Η υποβολή δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) έχει ως στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας και την ενδυνάμωση της δημοκρατίας. Μέσω της υποβολής των δηλώσεων αυτών και του ελέγχου τους από τα αρμόδια όργανα, εξακριβώνεται όχι μόνο το τι περιουσιακά στοιχεία έχουν στην διάθεσή τους οι υπόχρεοι αλλά και από που αυτά προέρχονται. Με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνονται, ανιχνεύονται ή/και αντιμετωπίζονται πιθανά φαινόμενα διαφθοράς και παράνομου πλουτισμού.
Με το άρθρο 15 του ν. 4606/2019, τροποποιήθηκε το άρθρο 3Β του ν. 3213/2003 και κατέστη υποχρεωτική η άρση του απορρήτου, προκειμένου να ολοκληρωθεί ο έλεγχος του πόθεν έσχες των υπόχρεων που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Επιτροπής 3Α (πολιτικά πρόσωπα, δικαστικοί λειτουργοί κοκ).
Η υποχρέωση αυτή της άρσης του απορρήτου και η αξιοποίηση των πληροφοριών που προέρχονται από αυτή αποτελούν ένα ακόμη “εργαλείο” που θα μπορούσαμε να πούμε ότι ενδυναμώνει την αξιοπιστία και τη διεξοδικότητα του διενεργούμενου ελέγχου.
Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, με το άρθρο 209 του ν. 4635/2019, η υποχρεωτική άρση του απορρήτου μετατρέπεται σε δυνητική, γεγονός που δημιουργεί ερωτήματα και προβληματισμούς καθώς λαμβάνει χώρα μία νομοθετική “οπισθοδρόμηση” που ενδέχεται να πλήττει την διαφάνεια και τη λογοδοσία.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
