ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Υπόθεση Alkhatib και λοιποί κατά Ελλάδας- Καταδίκη της Ελλάδας για παραβίαση του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ
Α. Το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα στη ζωή) κατατάσσεται ως μία από τις πιο θεμελιώδεις διατάξεις της Σύμβασης και κατοχυρώνει μία από τις βασικές αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών. Το εν λόγω άρθρο θεωρείται πως απαρτίζεται από δύο πτυχές, την ουσιαστική και τη διαδικαστική. Κατά το ουσιαστικό του σκέλος, τα κράτη έχουν, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση να μην επιτρέπουν καμία ενέργεια που να το παραβιάζει ενώ κατά το διαδικαστικό σκέλος του άρθρου, τα κράτη έχουν την υποχρέωση, σε οποιαδήποτε περίπτωση καταγγελίας, να προβαίνουν σε άμεση, διεξοδική και ανεξάρτητη διερεύνηση αυτής (βλ. περισσότερα για το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ μεταξύ άλλων σε 1 και 2).
Β. Στις 16-1-2024 εκδόθηκε η απόφαση (βλ. 1, 2) στην υπόθεση Alkhatib και λοιποί κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 3566/16).
Η υπόθεση αφορά τον σοβαρό τραυματισμό που υπέστη συγγενής των προσφευγόντων τον Σεπτέμβριο του 2014, κοντά στην Ψέριμο, μετά από πυροβολισμό λιμενικού κατά τη διάρκεια επιχείρησης αναχαίτισης σκάφους που μετέφερε παρανόμως άτομα στην Ελλάδα. Ο συγγενής των προσφευγόντων -επιβάτης του σκάφους που δέχθηκε τους πυροβολισμούς- απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 2015.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση υπήρξε παραβίαση τόσο του διαδικαστικού όσο και του ουσιαστικού σκέλους του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι:
α) η έρευνα που διεξήχθη από τις εθνικές αρχές είχε πολυάριθμες ελλείψεις, οι οποίες οδήγησαν ιδίως στην απώλεια αποδεικτικών στοιχείων και επηρέασαν την επάρκεια της έρευνας, μη επιτρέποντας ειδικότερα να αποδειχθεί αν η προσφυγή στη δυνητικά θανατηφόρα βία δικαιολογούνταν ή όχι από τις ιδιαίτερες συνθήκες της υπόθεσης. Στο πλαίσιο αυτό το Δικαστήριο ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι δεν επισπεύθηκαν από τις αρχές μια σειρά μέτρων ικανών να φωτίσουν το επίδικο περιστατικό και δεν εξετάστηκε κατά τρόπο εμπεριστατωμένο το αν η χρήση πυροβόλων όπλων στην προκειμένη περίπτωση, ήτοι οι δεκατρείς βολές πάνω στη μηχανή του σκάφους, ήταν απολύτως απαραίτητη και ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο σκοπό (μπορείτε να δείτε περισσότερα για την παραβίαση του διαδικαστικού σκέλους του άρθρου 2 σε παρ. 88-95 απόφασης).
β) κατά την κρίση του Δικαστηρίου το λιμενικό δεν επέδειξε την απαιτούμενη επιμέλεια για να διασφαλίσει ότι οποιοσδήποτε κίνδυνος για τη ζωή θα περιοριζόταν στο ελάχιστο και χρησιμοποίησε υπερβολική βία σε ένα πλαίσιο αβέβαιης νομοθεσίας για τη χρήση πυροβόλων όπλων από τα μέλη της υπηρεσίας του λιμενικού και ως εκ τούτου η Κυβέρνηση δεν απέδειξε ότι η χρήση βίας που τραυμάτισε σοβαρά τον συγγενή των προσφευγόντων ήταν «απολύτως αναγκαία» κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 της Σύμβασης (μπορείτε να δείτε περισσότερα για την παραβίαση του ουσιαστικού σκέλους του άρθρου 2 σε παρ. 123-156 απόφασης).
O σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά ενός κράτους δικαίου.
Τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα πρέπει να απολαμβάνει κάθε πολίτης κατοχυρώνονται μεταξύ άλλων από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αποτελεί δε, πρωταρχική και αναντίρρητη υποχρέωση του κράτους το να σέβεται αυτά τα δικαιώματα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση (υπόθεση Alkhatib και λοιποί κατά Ελλάδας) το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε εκ μέρους της Ελλάδας παραβίαση του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα στη ζωή) τόσο ως προς το διαδικαστικό όσο και ως προς το ουσιαστικό σκέλος του, λόγω των ελλείψεων στην έρευνα περιστατικού πυροβολισμού και της χρήσης από το λιμενικό βίας μη «απολύτως αναγκαίας» κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 2 της Σύμβασης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
