Επαναπροώθηση (απαγωγή/εξαναγκαστική εξαφάνιση/παράνομη απέλαση) αναγνωρισμένου πολιτικού πρόσφυγα

Οι επαναπροωθήσεις προσφύγων στα θαλάσσια και στα χερσαία σύνορα της χώρας είναι γνωστές καθώς αποτελούν βασικό θέμα στη δημόσια συζήτηση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι επίσης γεγονός οι καταγγελίες για επέκταση της πρακτικής των επαναπροωθήσεων στην ενδοχώρα κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και δη στη Θεσσαλονίκη.Τον Φλεβάρη του 2021 ο R.K. υπήκοος Συρίας, αναγνωρισμένος πρόσφυγας από τις ελληνικές αρχές και δη από το έτος 2016, μόνιμος κάτοικος Ρεθύμνου, επισκέφτηκε έναν φίλο του στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διαμονή του εκεί, προσήχθη, συνελήφθη παρατύπως καθώς είναι αναγνωρισμένος πρόσφυγας (έστω και αν μόλις είχε απωλέσει την άδεια διαμονής του) γεγονός που δήλωσε στην ελληνική γλώσσα στα αστυνομικά όργανα, οδηγήθηκε με απειλές εντός ενός βαν, μεταφέρθηκε στον Έβρο όπου δια της βίας επαναπροωθήθηκε μαζί με άλλους ομοεθνείς του και όχι μόνο στην Τουρκία. Κατά την παραμονή του στην Τουρκία ήρθε σε επαφή με την HumanRights360 μέσω email όπου ζήτησε τη νομική τους συνδρομή για την νόμιμη επιστροφή του στην Ελλάδα καθώς και για την υποβολή καταγγελίας σχετικά με την αυθαίρετη συλλήψη του, τη βίαιη και παράνομη επαναπροώθηση του στην Τουρκία. Κατόπιν εντολή του, κατατέθηκε αναφορά στο Συνήγορο του Πολίτη και μετά την παρέμβαση του Προξενείου της Ελλάδας στη Κωνσταντινούπολή και την αποστολή του από την Κρήτη του ταξιδιωτικού του εγγράφου, κατάφερε να εισέλθει νομίμως και πάλι στη χώρα. Αυτή τη στιγμή διενεργείται προκαταρκτική διοικητική εξέταση για επίμεμπτες ενέργειες αστυνομικών σε βάρος του αλλοδαπού και τον τυχόν καταλογισμό πειθαρχικών ευθυνών σε βάρος οποιουδήποτε υπαίτια εμπλεκομένου σε αυτήν αστυνομικού». 

Οι βίαιες και παράνομες επαναπροωθήσεις παραβιάζουν το εγχώριο και διεθνές δίκαιο. 

Συγκεκριμένα παραβιάζονται: 

Το άρθρο 21 παρ. 1  του  Ν.4636/2019, με τίτλο «Προστασία από την απομάκρυνση»  1. Οι αρμόδιες αρχές σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Χώρας. 

Άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης «απαγορεύεται η απέλαση ή επαναπροώθηση»

Το 7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα: «Κανείς δεν υποβάλλεται σε βασανιστήρια ούτε σε ποινές ή μεταχειρίσεις σκληρές, απάνθρωπες ή εξευτελιστικές. Ειδικότερα, απαγορεύεται η υποβολή προσώπου, χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεσή του σε ιατρικό ή επιστημονικό πείραμα».

Το άρθρο 3 της Διεθνούς Σύμβασης της Νέας Ύόρκης κατά των Βασανιστηρίων.  1. Κανένα Κράτος Μέρος δε θα απελαύνει, δε θα επαναπροωθεί (“refouler”), ούτε θα εκδίδει πρόσωπο σε άλλο Κράτος, όπου υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι αυτό το πρόσωπο θα κινδυνεύσει να υποστεί βασανιστήρια. 

Το άρθρο 4 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης κανείς δεν μπορεί να υποβληθεί σε βασανιστήρια ούτε σε απάνθρωπες ή εξευτελιστικές ποινές ή μεταχείριση».

Το άρθρο 19 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Προστασία σε περίπτωση απομάκρυνσης, απέλασης και έκδοσης 1. Απαγορεύονται οι ομαδικές απελάσεις. 2. Κανείς δεν μπορεί να απομακρυνθεί, να απελαθεί ή να εκδοθεί προς κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου ή να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική ποινή ή μεταχείριση.

Το άρθρο 4 του Τέταρτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ «απαγορεύεται η ομαδική απέλαση αλλοδαπών».

Το άρθρο 5 παρ. 2του Συντάγματος σχετικά με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και της προσωπικής ελευθερίας.  «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Eξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Απαγορεύεται η έκδοση αλλοδαπού που διώκεται για τη δράση του υπέρ της ελευθερίας. 3. H προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Κανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος.

Επίσης σύμφωνα με την καταγγελία της επαναπροώθησης του κ. R.K. παραβιάστηκαν και τα άρθρα 3 (απαγόρευση των βασανιστηρίων), 5 (το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια) και το άρθρο 13 (δικαίωμα πραγματικής προσφυγής) της ΕΣΔΑ.