ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Έκθεση Μηχανισμού Καταγραφής ΕΕΔΑ: Μαρτυρίες για άτυπες αναγκαστικές επιστροφές χιλιάδων ατόμων από την Ελλάδα
Στις 13 Δεκεμβρίου 2023, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) δημοσίευσε την ετήσια έκθεση του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, ο οποίος κατέγραψε μαρτυρίες για 50 περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών ατόμων που, σύμφωνα με τα αναφερόμενα από τα θύματα, έλαβαν χώρα από τον Απρίλιο του 2020 έως τον Οκτώβριο του 2022.
Η ΕΕΔΑ ιδρύθηκε με τον ν. 2667/1998 (ΦΕΚ Α’ 281/18.12.1998) ως το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας κατ’ εφαρμογή των Αρχών των Παρισίων, που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την απόφασή της 48/134 «Εθνικοί Θεσμοί για την προώθηση και την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (ΕΘΑΔ) της 20ης Δεκεμβρίου 1993 και αποτελεί τον εθνικό θεσμό προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη χώρα.
Τα 50 περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών που κατέγραψε ο Μηχανισμός Καταγραφής αφορούν τουλάχιστον 2.157 άτομα, μεταξύ των οποίων είναι 214 γυναίκες, 205 παιδιά και 103 άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες, όπως άτομα με ιατρικά προβλήματα, άτομα με αναπηρία και υπερήλικες. Ως άτυπες αναγκαστικές επιστροφές η έρευνα ορίζει τόσο τις φερόμενες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο και προσφύγων όσο και κάθε άλλη μορφή αναγκαστικής απομάκρυνσης πολιτών τρίτων χωρών από την ελληνική επικράτεια που γίνεται με τρόπο παράτυπο και συνοπτικό, δηλαδή χωρίς να ακολουθούνται οι νόμιμες διαδικασίες για τις απομακρύνσεις πολιτών τρίτων χωρών.
Σχετικά με τα θύματα των άτυπων αναγκαστικών επιστροφών, η ΕΕΔΑ επισημαίνει: «Η πλειοψηφία των φερόμενων θυμάτων είναι από χώρες καταγωγής, από τις οποίες προέρχεται σημαντικό ποσοστό ατόμων που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, σύμφωνα με στοιχεία της περιόδου αναφοράς από εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές. Ανάμεσα στα φερόμενα θύματα υπάρχουν πέντε άνθρωποι που είχαν αναγνωριστεί στην Ελλάδα ως πρόσφυγες και πέντε άνθρωποι που είχαν καταγραφεί από τις ελληνικές Αρχές ως αιτούντες/σες άσυλο και το αίτημά τους εκκρεμούσε». Η ΕΕΔΑ προσθέτει: «Στις μαρτυρίες που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής αναφέρεται ότι συμμετείχαν ως δράστες τόσο ένστολοι όσο και άτομα με πολιτικά ρούχα. Σε κάποιες μαρτυρίες αναφέρθηκε ότι κατά το στάδιο της απομάκρυνσης από την ελληνική επικράτεια συμμετείχαν ως δράστες και πολίτες τρίτων χωρών που μιλούσαν τη γλώσσα των φερόμενων θυμάτων».
Τα ευρήματα της έκθεσης του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών θα πρέπει να διερευνηθούν -«με τρόπο ανεξάρτητο και αποτελεσματικό», σύμφωνα και με τις συστάσεις της σχετικής έκθεσης- από τις ελληνικές Αρχές, καθώς θέτουν ζήτημα παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Κι αυτό γιατί, πιο συγκεκριμένα, η επαναπροώθηση προσφύγων απαγορεύεται από το άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, γνωστή και ως Σύμβαση Γενεύης.
Υπενθυμίζουμε ότι στις 21 Φεβρουαρίου 2022 η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) προχώρησε σε δημόσια τοποθέτηση, εκφράζοντας «τη βαθιά ανησυχία της για τον αυξανόμενο αριθμό των περιστατικών βίας και των σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστες που λαμβάνουν χώρα στα σύνορα διάφορων ευρωπαϊκών χωρών, με αρκετά από αυτά να έχουν οδηγήσει σε τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών».
Η δήλωση έκανε συγκεκριμένη αναφορά στην Ελλάδα, περίοδο κατά την οποία αυξάνονται οι μαρτυρίες και οι μαρτυρίες για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στα ελληνικά σύνορα: «Είμαστε εξαιρετικά θορυβημένοι από τις επαναλαμβανόμενες και συστηματικές αναφορές από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, όπου η Ύπατη Αρμοστεία έχει καταγράψει σχεδόν 540 περιστατικά άτυπων επιστροφών από την Ελλάδα από τις αρχές του 2020», τόνισε σχετικά ο Ύπατος Αρμοστής Φιλίπο Γκράντι, προσθέτοντας: «Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν εγκαταλειφθεί στη μέση της θάλασσας πάνω σε φουσκωτές σχεδίες ή που έχουν αναγκαστεί να πέσουν στο νερό, κάτι που φανερώνει ανάλγητη αδιαφορία απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Τουλάχιστον τρία άτομα αναφέρεται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους σε τέτοια περιστατικά από τον Σεπτέμβριο του 2021 στο Αιγαίο, με πιο πρόσφατο ένα περιστατικό τον Ιανουάριο».
Σε ένα Κράτος Δικαίου οι Αρχές οφείλουν να απόσχουν από παράνομες επαναπροωθήσεις προσφυγισσών και προσφύγων από την επικράτειά τους. Ως εκ τούτου, και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίζει αποτελεσματικές διαδικασίες διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα προστατεύουν τους αιτούντες και τις αιτούσες άσυλο από πόλεμο, ανελεύθερα και αντιδημοκρατικά καθεστώτα και άλλους κινδύνους που διατρέχουν στις χώρες προέλευσης.
Όπως έχει σημειώσει και η Ύπατη Αρμοστεία, το ευρωπαϊκό δίκαιο επιτάσσει ότι τα μέτρα επιτήρησης των συνόρων πρέπει να εφαρμόζονται σε πλήρη συμμόρφωση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του 1951, ενώ τα «κράτη πρέπει να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και να σέβονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στο άσυλο».
Ωστόσο, η έκθεση του του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών αναφέρεται σε μαρτυρίες για 50 περιστατικά επαναπροωθήσεων και άτυπων επιστροφών, τα οποία, αφορώντας τουλάχιστον 2.157 άτομα, θέτουν ζήτημα συστηματικής παραβίασης του διεθνούς δικαίου και, πιο συγκεκριμένα, του άρθρου 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, το οποίο απαγορεύει τις επαναπροωθήσεις.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!