Απόπειρα παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη με το παράνομο λογισμικό υποκλοπών Predator

Στις 26 Ιουλίου 2022 ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου για απόπειρα παγίδευσης του κινητού του με το παράνομο λογισμικό υποκλοπών Predator. Η στοχοποίηση του πολιτικού αρχηγού αποκαλύφθηκε μετά από έλεγχο της τηλεφωνικής συσκευής του από την υπηρεσία ψηφιακής ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (CERT-EU).

«Πριν από λίγες ημέρες ενημερώθηκα από την αρμόδια υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι έχει γίνει απόπειρα να παγιδευτεί το κινητό μου με το πρόγραμμα παρακολούθησης Predator. Η αποκάλυψη ποιοι κρύβονται πίσω από τέτοιες νοσηρές πρακτικές και για ποιους ενεργούν δεν είναι ένα προσωπικό ζήτημα. Είναι δημοκρατικό μου καθήκον», είπε ο κ. Ανδρουλάκης μετά την κατάθεση της μήνυσης.

Το Predator είναι ένα ισχυρό εργαλείο παρακολούθησης, που επιτρέπει στον χειριστή του πλήρη και διαρκή πρόσβαση στη συσκευή του στόχου. Δίνει τη δυνατότητα εξαγωγής σημαντικών πληροφοριών από το κινητό -όπως μυστικών κωδικών, αρχείων, φωτογραφιών, επαφών και ιστορικού περιήγησης στο διαδίκτυο- και μπορεί να τραβήξει στιγμιότυπα οθόνης και να ενεργοποιεί το μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής, κάνοντας δυνατή την παρακολούθηση οποιασδήποτε ενέργειας πραγματοποιείται μέσω της συσκευής ή κοντά σε αυτήν, όπως των συνομιλιών που γίνονται μέσα σε ένα δωμάτιο.

Στην περίπτωση του κ. Ανδρουλάκη, η απόπειρα παρακολούθησής του έγινε με την αποστολή ενός μηνύματος στο κινητό του στις 21 Σεπτεμβρίου 2021. «Να δούμε λίγο σοβαρά το θέμα φίλε, έχουμε να κερδίσουμε.», έγραφε το μήνυμα, παραθέτοντας κακόβουλο σύνδεσμο από την ψεύτικη ιστοσελίδα blogspot.edolio5.com, η οποία είναι παραποίηση του ιστότοπου edolio5.blogspot.com που υπάρχει και λειτουργεί κανονικά.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Ελλάδα δεν έχει ψηφιστεί νομοθετικό πλαίσιο που να προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης λογισμικών όπως είναι το Predator. Ακόμη, ο βασικός νόμος για τη λειτουργία της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) δεν περιέχει καμία πρόβλεψη για τους όρους χρησιμοποίησης τέτοιου είδους λογισμικών (ν. 3649/2008 – ΦΕΚ 39/Α’/3.3.2008). Ως εκ τούτου, η στοχοποίηση και η παρακολούθηση στόχων μέσω Predator ή οποιουδήποτε άλλου παρόμοιου μηχανισμού παρακολούθησης στην Ελλάδα είναι καθόλα παράνομη, είτε γίνεται από τις κρατικές Αρχές είτε από ιδιώτες, και παραβιάζει το άρθρο 19 του Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει το απόλυτα απαραβίαστο των επικοινωνιών («Tο απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο»).

Η παράνομη στοχοποίηση του Νίκου Ανδρουλάκη έρχεται σε συνέχεια της υπόθεσης υποκλοπών σε βάρος του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του inside story, το καλοκαίρι του 2021 το κινητό του δημοσιογράφου χακαρίστηκε με το Predator, με τη σχετική έκθεση αυτοψίας του διεπιστημονικού εργαστηρίου Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο να σημειώνει ότι το τηλέφωνο του Κουκάκη μολύνθηκε από το λογισμικό από τις 12 Ιουλίου έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2021, χωρίς αυτό να αποκλείει το ενδεχόμενο και άλλων μολύνσεων. Ακόμη, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reporters United, η ΕΥΠ παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο το καλοκαίρι του 2020, συγκεκριμένα από την 1η Ιουνίου έως τις 12 Αυγούστου. Μετά τις αποκαλύψεις των υποκλοπών σε βάρος του, ο Κουκάκης προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για την υπόθεση.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αρνηθεί την προμήθεια και τη χρήση του Predator ή άλλου κακόβουλου λογισμικού από τις ελληνικές Αρχές. Ωστόσο, δεν έχει μέχρι σήμερα εντοπίσει ποιος κάνει χρήση του Predator στην Ελλάδα. 

Η εξάπλωση των παράνομων παρακολουθήσεων δημιουργούν ερωτήματα γύρω από τη χρήση κακόβουλων λογισμικών υποκλοπών στην Ελλάδα, αλλά και τη λειτουργία της ΕΥΠ, για την οποία θεσμικά υπεύθυνος είναι ο πρωθυπουργός, αφού με απόφασή του μόλις μερικές μέρες μετά τη νίκη της ΝΔ στις εκλογές του 2019 (ΦΕΚ: Τεύχος Α’/119/8.7.2019), ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε την υπηρεσία υπό τον άμεσο έλεγχό του. Μάλιστα, η χρησιμοποίηση παράνομων μηχανισμών παρακολούθησης, κατά παράβαση και του Συντάγματος, σε βάρος και πολιτικών προσώπων και δημοσιογράφων εγείρει ζήτημα όχι μόνο Κράτους Δικαίου, αλλά και ελευθερίας του Τύπου και εύρυθμης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος.