Αυστηροποίηση και ανασφάλεια δικαίου στην απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας

Στις 22 Απριλίου 2021 δημοσιεύτηκε η απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών (ΦΕΚ Β’ 1652/22.4.2021), η οποία με καθυστέρηση έξι μηνών ήρθε να εξειδικεύσει τους κανόνες πολιτογράφησης που προβλέπει ο ν. 4735/2020 (ΦΕΚ Α’ 197/12/10/2020). Συγκεκριμένα, η απόφαση ορίζει τα τεκμήρια για την οικονομική και κοινωνική ένταξη που πρέπει να πληρούν όσοι αλλοδαποί καταθέτουν αίτημα για να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια.

Όσον αφορά τα εισοδηματικά κριτήρια, η απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών προβλέπει ότι «ο αλλοδαπός που επιθυμεί να γίνει Έλληνας/ίδα πολίτης πρέπει να αποδεικνύει ότι διαθέτει ετήσιο εισόδημα που του εξασφαλίζει ένα επαρκές επίπεδο διαβίωσης χωρίς να επιβαρύνει το σύστημα της κοινωνικής πρόνοιας της χώρας». Η απόφαση εξειδικεύει ότι επαρκές επίπεδο διαβίωσης σημαίνει ετήσιο εισόδημα πάνω από 8.500 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στις ετήσιες αποδοχές του υπαλλήλου και του εργατοτεχνίτη βάσει των ρυθμίσεων που ισχύουν για τον κατώτατο μισθό. Μάλιστα, το ποσό αυτό αυξάνεται, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του αιτούντα.

Οι ρυθμίσεις είναι στην πραγματικότητα ακόμα πιο αυστηρές. Κι αυτό γιατί, όπως σημειώνει η οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Generation 2.0, «οι αιτούντες πρέπει να αποδείξουν αυτό το επαρκές εισόδημα, όχι μόνο για το προηγούμενο έτος, αλλά για περισσότερα, ανάλογα με τα έτη προηγούμενης νόμιμης διαμονής που απαιτούνται για την αίτηση πολιτογράφησης».

Πράγματι, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του υπουργείου Εσωτερικών, «για τους αιτούντες που απαιτείται να συμπληρώνουν 3 έτη προηγούμενης νόμιμης διαμονής (πολίτες Ε.Ε., σύζυγοι Ελλήνων πολιτών με τέκνο) πρέπει να αποδεικνύουν επαρκές εισόδημα και τα 3 αυτά έτη. Για όσους απαιτείται να συμπληρώνουν 7 έτη (πρόσφυγες ή με καθεστώς επικουρικής, όσοι είναι με άδεια ανθρωπιστικών λόγων, επί μακρόν διαμένοντος, δεύτερης γενιάς, δεκαετίας, μέλη οικογένειας Ελλήνων πολιτών) πρέπει να αποδεικνύουν επαρκές εισόδημα για τουλάχιστον τα τελευταία 5 έτη πριν την υποβολή της αιτήσεως. Για όσους απαιτείται να συμπληρώνουν 12 έτη (όσοι κατέχουν λοιπούς τύπους άδειων διαμονής) πρέπει να αποδεικνύουν επαρκές εισόδημα για τουλάχιστον τα τελευταία 7 έτη πριν την υποβολή της αιτήσεως».

Ωστόσο, η παραπάνω αυστηροποίηση των οικονομικών κριτηρίων, μέσα από την πρόβλεψη υψηλού εισοδήματος για μακρό χρονικό διάστημα, ουσιαστικά καθιστά εξαιρετικά δυσχερή, αν όχι πρακτικά αδύνατη, την πολιτογράφηση για αλλοδαπούς που κατά το προηγούμενο καθεστώς πληρούσαν όλα τα κριτήρια για να αποκτήσουν την ελληνική υπηκοότητα με βάση των Κώδικα Ιθαγένειας.

«Τον Οκτώβριο του 2020, όταν συζητούνταν το νομοσχέδιο στη Βουλή για το νέο σύστημα πολιτογράφησης είχε επιχειρηθεί και τότε από τη Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας να προβλεφθεί το ελάχιστο επαρκές εισόδημα ως κριτήριο για την πολιτογράφηση. Ως οργανισμός είχαμε εκφράσει από την πρώτη στιγμή την αντίθεσή μας στη δημόσια διαβούλευση, επισημαίνοντας ότι έτσι η πολιτογράφηση μετατρέπεται σε προνόμιο για τους λίγους», αναφέρει η Generation 2.0. «Μετά και την αντίδραση από κόμματα της αντιπολίτευσης, ακόμη και από βουλευτές της συμπολίτευσης, ο πρώην Υπουργός Εσωτερικών είχε προχωρήσει σε νομοτεχνική βελτίωση, αποσύροντας τη διάταξη και δηλώνοντας χαρακτηριστικά: “Πιστεύουμε ότι με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζουμε με μέτρο και λογική ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να δημιουργηθεί και θα καθιστούσε απαγορευτικό για πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων, που επιθυμούν να γίνουν Έλληνες και που συμπληρώνουν όλα τα υπόλοιπα τεκμήρια που προβλέπει ο Κώδικας Ιθαγένειας”».

Από τα παραπάνω προκύπτει πως, παρότι αρχικά και η ίδια η κυβέρνηση αναγνώρισε ότι η πρόβλεψη ελάχιστου εισοδήματος για μακρό χρόνο ενδέχεται να αποβεί απαγορευτική για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας από αλλοδαπούς που κατά τα άλλα πληρούν τα υπόλοιπα τεκμήρια, έχοντας ενταχθεί οικονομικά και κοινωνικά στη ζωή της χώρας, τελικά το υπουργείο Εσωτερικών έθεσε οικονομικά κριτήρια εξαιρετικά αυστηρά, τα οποία μάλιστα φαίνεται να παραβλέπουν τη δημοσιονομική και εργασιακή πραγματικότητα που επικρατεί στην Ελλάδα μετά την κρίση, περίοδο κατά την οποία όχι μόνο οι αλλοδαποί τρίτων χωρών, αλλά και οι Έλληνες και οι Ευρωπαίοι πολίτες δυσκολεύονται να έχουν σταθερό και επαρκές εισόδημα. Τα δεδομένα για τους μετανάστες είναι πιο πιεστικά, αφού σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το τελευταίο τρίμηνο του 2020 η ανεργία των πολιτών τρίτων χωρών ανήλθε στο 28,2%, 13 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το ποσοστό ανεργίας των Ελλήνων.

Υπό αυτό το πρίσμα, τα τεκμήρια οικονομικής και κοινωνικής ένταξης της κυβέρνησης ουσιαστικά λειτουργούν απαγορευτικά για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα παραπάνω κριτήρια ισχύουν και για όσους αιτήθηκαν απόκτηση ελληνικής υπηκοότητας και με το προηγούμενο καθεστώς πολιτογράφησης. Με αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση «όχι μόνο αποκλείει τη συντριπτική πλειοψηφία όσων επιθυμούν να καταθέσουν αίτηση πολιτογράφησης στο μέλλον, αλλά και όσων είχαν αιτηθεί στο παρελθόν και έχουν ήδη πληρώσει το ακριβό παράβολο των 550 ή 700 ευρώ πριν το 2019», προσθέτει η Generation 2.0.