Με απόφασή του στις 10 Νοεμβρίου 2016 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) διαπίστωσε ότι η Ελλάδα, κατά παράβαση του ενωσιακού δικαίου, δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των θαλάσσιων χελώνων Caretta caretta στον κόλπο της Κυπαρισσίας στην Πελοπόννησο (πλήρες κείμενο της απόφασης εδώ).
Οι Caretta caretta αποτελούν θαλάσσιο είδος που χαίρει αυξημένου ενδιαφέροντος και προστασίας από το δίκαιο της ΕΕ. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της χελώνας είναι ότι γεννά μόνο κάθε δύο ή τρία έτη, από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Κατά την περίοδο αναπαραγωγής η Caretta caretta βγαίνει από τη θάλασσα τη νύχτα και κατευθύνεται προς το πιο στεγνό μέρος της παραλίας, όπου σκάβει έναν λάκκο βάθους 40 έως 60 εκατοστών, για να γεννήσει εκεί κατά μέσο όρο 120 αβγά. Δύο μήνες αργότερα, τα αβγά εκκολάπτονται και οι μικρές χελώνες βγαίνουν από την άμμο και κατευθύνονται προς τη θάλασσα. Οι νεοσσοί είναι ευάλωτοι και αρκετοί από αυτούς πεθαίνουν.
Με σκοπό την προστασία της αναπαραγωγής των Caretta caretta στο πλαίσιο της διατήρησης της άγριας πανίδας και χλωρίδας, η οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων επιβάλλει στα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για τη θέσπιση ενός συστήματος αυστηρής προστασίας ορισμένων ζωικών ειδών. Η Caretta caretta αναγνωρίζεται από αυτή την οδηγία ως είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος που χρήζει αυστηρής προστασίας και του οποίου η διατήρηση προϋποθέτει τη δημιουργία ειδικών ζωνών διατήρησης. Σε αυτή τη βάση το 2006 η Κομισιόν ενέγραψε, μεταξύ άλλων περιοχών, τις θίνες της Κυπαρισσίας στον κατάλογο των τόπων κοινοτικής σημασίας, κυρίως επειδή σε αυτή τη ζώνη ζουν χελώνες Caretta caretta.
Ωστόσο, το 2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στράφηκε κατά της Ελλάδας με την αιτίαση ότι η χώρα έχει παραβιάσει την ενωσιακή υποχρέωσή της να προστατεύει τις Caretta caretta στον Κυπαρισσιακό. Η Ελλάδα απέστειλε εξηγήσεις, όμως η Κομισιόν δεν πείστηκε και άσκησε προσφυγή στο ΔΕΕ. Το δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή κατά το μεγαλύτερο μέρος της, διαπιστώνοντας ότι η Ελλάδα πράγματι παραβίασε την υποχρέωση προστασίας των Caretta caretta.
Στην ανακοίνωση της απόφασης το ΔΕΕ ανέφερε σχετικά με τις παραλείψεις της Ελλάδας: «Το Δικαστήριο φρονεί ότι πολλές υποδομές (όπως, μεταξύ άλλων, οικιστικά σχέδια και η κατασκευή κατοικιών), όπως και η μελλοντική τους χρήση είναι ικανές να επηρεάσουν σημαντικά τους οικότοπους εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας. Ομοίως, η κατασκευή και η χρήση των υποδομών αυτών, μπορούν, ιδίως λόγω της ηχορύπανσης, της φωτορύπανσης και της ανθρώπινης παρουσίας που συνεπάγονται, όπως ακριβώς και το ελεύθερο κάμπινγκ και η λειτουργία των μπαρ, να παρενοχλήσουν σημαντικά τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta κατά την αναπαραγωγή της. Επιπροσθέτως, η ανεξέλεγκτη στάθμευση των οχημάτων όπως και η ασφαλτόστρωση ορισμένων οδών βλάπτουν τους οικότοπους αμμοθινών της χελώνας επιδεινώνοντας την ηχορύπανση και τη φωτορύπανση και παρενοχλώντας τις χελώνες κατά την ωοτοκία καθώς και κατά την εκκόλαψη των νεοσσών. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ομοίως ότι τα φώτα των εστιατορίων, των ξενοδοχείων και των καταστημάτων γύρω από τη ζώνη της Κυπαρισσίας επίσης προκαλούν παρενόχληση των χελωνών».
Από τη διαπίστωση των παραπάνω παραβάσεων το ΔΕΕ έφτασε στο συμπέρασμα ότι «δεν υπήρχε ένα πλήρες και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο προληπτικού χαρακτήρα» στον Κυπαρισσιακό πριν την προσφυγή της Κομισιόν στην ευρωπαϊκή δικαιοσύνη. Το δικαστήριο πρόσθεσε μάλιστα την κρίση ότι «οι αυτουργοί των παρενοχλήσεων που συνδέονται με τα οικιστικά σχέδια παραδέχθηκαν τουλάχιστον το ενδεχόμενο να παρενοχλούνται οι χελώνες Caretta caretta κατά την περίοδο αναπαραγωγής, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπήρξε εκ προθέσεως παρενόχληση απαγορευόμενη από το δίκαιο της Ένωσης».
Ως κράτος μέλος της ΕΕ η Ελλάδα οφείλει να συμμορφώνεται με τις συνθήκες της Ένωσης και το ενωσιακό δίκαιο.
Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση η χώρα παραβίασε τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των Caretta caretta, στο ευρύτερο πλαίσιο της ανάγκης προστασίας των φυσικών οικοτόπων και διατήρησης της άγριας χλωρίδας και πανίδας.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
