ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Τροπολογία για τον εκλογικό αποκλεισμό των νεοναζί: Κακή νομοθέτηση και ζητήματα συμβατότητας με ΕΣΔΑ
Αποσκοπώντας στην υιοθέτηση κανόνων καλής και διαφανούς νομοθέτησης στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, το άρθρο 74 παρ. 5 του Συντάγματος, και τα άρθρα 87, 88 και 101 παρ. 5 του Κανονισμού της Βουλής ορίζουν ότι οι υπουργικές τροπολογίες σε προτεινόμενα νομοσχέδια πρέπει να κατατίθενται μέχρι τρεις ημέρες πριν την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια ή την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, απαγορεύοντας τροπολογίες άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου.
Σκοπός των παραπάνω κανόνων είναι να υπάρχει αρκετός χρόνος για επεξεργασία και έλεγχο -τόσο από τους βουλευτές όσο και από την κοινή γνώμη- των ρυθμίσεων που προτείνονται από τους υπουργούς με τη μορφή των τροπολογιών.
Με την απαγόρευση των εκπρόθεσμων τροπολογιών αποσοβείται η κατάθεση -λίγο πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου- ρυθμίσεων που αναπόφευκτα θα ξεφύγουν της προσοχής της δημόσιας σφαίρας, ρυθμίζοντας υπό καθεστώς αδιαφάνειας και έλλειψης λογοδοσίας ζητήματα που άπτονται ατομικών δικαιωμάτων, δημοσίων συμβάσεων και άλλων σημαντικών ζητημάτων που επηρεάζουν τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών.
Από την άλλη πλευρά, η απαγόρευση των άσχετων τροπολογιών στοχεύει στο να επικεντρωθεί η προσοχή του νομοθέτη σε ένα θέμα, καθώς με αυτόν τον τρόπο αφενός θεωρείται ότι ο δημόσιος διάλογος θα είναι πιο ουσιώδης, αφετέρου η ρύθμιση πολλών διαφορετικών θεμάτων από ένα νομοσχέδιο οδηγεί αναπόφευκτα σε κατακερματισμό της νομοθεσίας και δύσχρηστους νόμους.
Ωστόσο, η παραπάνω νομοθεσία παραβιάστηκε στη διαδικασία ψήφισης του ν. 5019/2022 (ΦΕΚ 27 Α’/14.2.2023), ο οποίος ψηφίστηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2023. Συγκεκριμένα, στο σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για την προστασία των καταναλωτών, το υπουργείο Εσωτερικών κατέθεσε τροπολογία άσχετη με το κύριο αντικείμενο του νόμου, η οποία αφορούσε το δικαίωμα κατάρτισης συνδυασμών στις βουλευτικές εκλογές και στην πραγματικότητα την απαγόρευση του κόμματος του καταδικασθέντος Ηλία Κασιδιάρη.
Εκτός από την παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης, προβληματισμοί εκφράστηκαν και ως προς το περιεχόμενο της ρύθμισης. Συγκεκριμένα, σε τοποθέτησή του ο Ξενοφών Κοντιάδης, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, υποστήριξε ότι είναι προβληματική η ρύθμιση του νόμου που επιτρέπει την «ουσιαστική κρίση του δικαστηρίου ως προς τη διαπίστωση αν υπάρχει μια κρυφή, πραγματική ηγεσία του κόμματος, στην οποία μετέχουν πρόσωπα καταδικασμένα για τα συγκεκριμένα αδικήματα που προβλέπονται σε πέντε κεφάλαια του Ποινικού Κώδικα».
Συγκεκριμένα, η κυβερνητική ρύθμιση προβλέπει ότι για την κατάρτιση συνδυασμού στις βουλευτικές εκλογές θα πρέπει, μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, «ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και η πραγματική ηγεσία του κόμματος να μην έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη» για μια σειρά από σοβαρά αδικήματα, όπως η εσχάτη προδοσία (άρθρο 134 ΠΚ) και η συμμετοχή σε εγκληματική ή τρομοκρατική οργάνωση (άρθρα 187 και 187Α ΠΚ).
Με φόντο τα παραπάνω, ο Συνταγματολόγος Κοντιάδης αναφέρει: «Παραμένει το ερώτημα πώς μέσα σε ελάχιστο χρόνο, εν μέσω προεκλογικής περιόδου, με ανταλλαγή υπομνημάτων και αξιολόγηση αποδεικτικών στοιχείων, θα διεξαχθεί μια δίκαιη δίκη, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, επίσης, δεν θα εξελιχθεί η όλη διαδικασία σε μια ανέξοδη προεκλογική καμπάνια για ένα τέτοιο κόμμα».
Από την επιχειρηματολογία του κ. Κοντιάδη εγείρονται προβληματισμοί ως προς τη συμβατότητα της νομοθετικής ρύθμισης της κυβέρνησης με το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη, προβλέποντας μεταξύ άλλων: «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα η υπόθεσή του να δικαστεί δίκαια, δημόσια και εντός λογικής προθεσμίας από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο που λειτουργεί νόμιμα, το οποίο θα αποφασίσει είτε ως προς αμφισβητήσεις για τα αστικής φύσης δικαιώματα και υποχρεώσεις του είτε για το βάσιμο κάθε εναντίον του κατηγορίας ποινικής φύσης».
Ακόμη, ο κ. Κοντιάδης προσθέτει στις παρατηρήσεις του ότι «ο αποκλεισμός (σ.σ.: κομμάτων από την κυβερνητική ρύθμιση) δεν καταλαμβάνει και συνασπισμούς ανεξάρτητων υποψηφίων», κάτι που σημαίνει ότι «με έναν τέτοιο εκλογικό συνδυασμό ο αποκλεισμός παρακάμπτεται και η ρύθμιση θα καθίσταται αλυσιτελής».
Σε ένα κράτος δικαίου η κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν να νομοθετούν εφαρμόζοντας τόσο το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής, όσο και τους υπόλοιπους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για να εγγυώνται και να προωθούν πρακτικές καλής και διαφανούς νομοθέτησης.
Εν προκειμένω η κυβέρνηση παραβίασε τους κανόνες καλής νομοθέτησης, καταθέτοντας μια τροπολογία άσχετη με το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου της. Ακόμη, σύμφωνα με τον καθηγητή Δημοσίου Δικαίου Ξενοφώντα Κοντιάδη, η ρύθμιση της κυβέρνησης εγείρει και ζητήματα συμβατότητας με το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ για το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
