Ο νόμος 5056/2023 και οι προβληματισμοί σε επίπεδο καλής νομοθέτησης

Ζητήματα που σχετίζονται μεταξύ άλλων με τη διαβούλευση, την κατατεθείσα τροπολογία και το πλήθος των ζητημάτων που ρυθμίζει ο υπό κρίση νόμος δημιουργούν προβληματισμούς σχετικά με το κατά πόσον στο πλαίσιο του ν. 5056/2023 ακολουθήθηκαν οι κανόνες καλής νομοθέτησης.

Το εν λόγω σχέδιο αποτελείτο από 45 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με το σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ (Μέρος Β, άρθρα 3-23), την κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και κοινωφελών επιχειρήσεων δήμων (Μέρος Γ, άρθρα 24-29), την παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης (Μέρος Δ, άρθρο 30), την οικονομική διαχείριση  ΟΤΑ (Μέρος Ε, άρθρα 31-35), την ευζωία των ζώων συντροφιάς (Μέρος Ε, άρθρα 36-39) καθώς και την κατασκευή και αναβάθμιση χερσαίων συνοριακών σταθμών (Μέρος Ε, άρθρα 40-42). Η διαβούλευση ορίστηκε ότι θα ολοκληρωθεί στις 26 Σεπτεμβρίου και ώρα 10:00, δηλαδή 13 (σχεδόν) ημέρες αργότερα.

Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι, παρά τα όσα προβλέπει το άρθρο 61 του ν. 4622/2019: α) δεν έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα opengov.gr η έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης και β) δεν ανευρέθηκε κάποια τεκμηρίωση (ή έστω αναφορά) του λόγου για τον οποίο αποφασίστηκε ότι η δημόσια διαβούλευση θα διαρκέσει χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο εβδομάδων στην ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που συνόδευε το σχέδιο νόμου κατά την εισαγωγή του για ψήφιση.

2. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2023 κατατίθεται στη Βουλή προς ψήφιση το ως άνω σχέδιο νόμου, έχοντας πλέον των τίτλο «Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομική και διοικητική διαχείριση οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθμιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθμών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών» και αποτελούμενο από 51 άρθρα. 

Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως κάποια από τα άρθρα του υπό κρίση σχεδίου νόμου (και δη τα άρθρα 9, 10, 20, 38, 39, 40) δεν ανευρέθηκαν στο αντίστοιχο σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση.

3. Στις 2 Οκτωβρίου 2023 και ώρα 21:40 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 21/3/2-10-2023 τροπολογία του Υπουργείου Εσωτερικών. Η εν λόγω τροπολογία περιείχε 3 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τη δυνατότητα δημάρχου ή περιφερειάρχη που παραιτήθηκε να καταλάβει τη θέση δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου που θα εκλεγεί νέος δήμαρχος ή νέος περιφερειάρχης, τη χορήγηση προκαταβολής στους δικαιούχους ενταγμένης πράξης για την αποκατάσταση ζημιών σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης καθώς και τη μεταφορά μαθητών με μισθωμένα οχήματα των ΟΤΑ σε περίπτωση άγονης διαγωνιστικής διαδικασίας ή διαδικασίας διαπραγμάτευσης. 

Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως η ως άνω τροπολογία: 

α) κατατέθηκε το προηγούμενο της ψήφισης του νόμου βράδυ και ως εκ τούτου είναι εκπρόθεσμη και 

β) αν και κατατέθηκε από το επισπεύδον το νόμο Υπουργείο Εσωτερικών, περιείχε και διατάξεις που δεν σχετίζονταν με κάποιο από τα (ήδη πολλά) ζητήματα που ρύθμιζε το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση ή το σχέδιο νόμου που εισήχθη προς ψήφιση. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται, άλλωστε, και από την ένταξη των υπό κρίση διατάξεων στο Κεφάλαιο Δ («Λοιπές επείγουσες διατάξεις») του Μέρους Ε («Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών») του νόμου.

4. Στις 2 Οκτωβρίου 2023 η Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης συντάσσει έκθεση με την οποία «προτείνει την αποδοχή, κατά πλειοψηφία, του ως άνω σχεδίου νόμου, κατ’ αρχήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολό του και εισηγείται την ψήφισή του από τη Βουλή, ως έχει». 

Στις 3 Οκτωβρίου 2023 το υπό κρίση σχέδιο νόμου συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίζεται ο νόμος 5056/2023 (Αναµόρφωση του συστήµατος διακυβέρνησης Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθµού, κατάργηση νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου δήµων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονοµική και διοικητική διαχείριση οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθµιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθµών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών), ο οποίος αποτελείται από 54 άρθρα.  

Σημειώνεται παρενθετικά σε αυτό το σημείο ότι εντός του 2023 είχαν ήδη ψηφιστεί άλλοι 2 νόμοι (ο ν. 5027/2023 και ο ν. 5043/2023) οι οποίοι ρύθμιζαν εκτενώς (και) ζητήματα σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.