Η καλή νομοθέτηση αποτελεί σκοπό συνταγματικού επιπέδου και συνδέεται με την αρχή του κράτους δικαίου. Προς διασφάλιση του σκοπού της καλής νομοθέτησης, διατάξεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής ρυθμίζουν επιμέρους ζητήματα σχετικά με τη νομοθετική διαδικασία και θέτουν ορισμένους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά την σύνταξη, κατάθεση και ψήφιση ενός νομοσχεδίου ή μίας τροπολογίας (βλ. μεταξύ άλλων τα άρθρα 74, 75 του Συντάγματος και τα άρθρα 85, 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής). Ακόμα, ο ν. 4622/2019 ρυθμίζει, μέσω των άρθρων 57 έως 64, ζητήματα νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και καλής νομοθέτησης.
Με βάση τους γενικούς αυτούς κανόνες και το άρθρο 59 παρ. 5 του ν. 4622/2019, εκδόθηκε το 2020 το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο αναλύονται και εξειδικεύονται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Στο πλαίσιο του εν λόγω εγχειριδίου παρέχονται μεταξύ άλλων οδηγίες και κατευθύνσεις προς τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αναφορικά με τη διαδικασία της διαβούλευσης (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12-13, 67-68), τις τροπολογίες (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 4, 18, 63, 70-71, 77-78) και το περιεχόμενο ή τον τίτλο ενός νομοσχεδίου (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 18-19, 24, 47).
Στις 30 Ιανουαρίου 2023 τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμο του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) και οικονομικών συμφερόντων».
Το σχέδιο αυτό αποτελείτο από 48 άρθρα και, όπως καθίσταται σαφές και από τον τίτλο του, ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με την υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (ΔΠΚ) και των δηλώσεων οικονομικών συμφερόντων (ΔΟΣ).
Στις 15 Φεβρουαρίου 2023 κατατίθεται στην Βουλή το ίδιο ως άνω νομοσχέδιο (επαυξημένο) έχοντας πλέον τον τίτλο «Υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) και οικονομικών συμφερόντων – Ρυθμίσεις για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας». Στη συγκεκριμένη μορφή του το νομοσχέδιο αποτελείτο από 56 άρθρα και χωρίζεται σε Μέρος Α (Δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης και οικονομικών συμφερόντων), Μέρος Β (Ρυθμίσεις για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία) και Μέρος Γ (Έναρξη ισχύος).
Στο Μέρος Β’ του σχεδίου (άρθρα 48-55) περιλαμβάνονται διατάξεις που αφορούν την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία καθώς και την οργάνωση και λειτουργία του γραφείου των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως οι ρυθμίσεις αυτές του Μέρους Β φαίνεται: α) να μην έχουν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση πριν την εισαγωγή τους στη Βουλή και β) να εκφεύγουν από το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου, το οποίο δεν είναι άλλο από τη ρύθμιση θεμάτων υποβολής ΔΠΚ και ΔΟΣ.
Μία μόλις μέρα πριν από την ψήφιση του νόμου, δηλαδή στις 22 Φεβρουαρίου 2023 στις 22.20, κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 1619/132/22-2-2023 τροπολογία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία αποτελείτο από 4 άρθρα και ρύθμιζε ζητήματα σχετικά με τη στελέχωση του Γραφείου Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων, την παραίτηση από την προβολή αντιρρήσεων στη διεθνή εμπορική διαιτησία και τη θητεία των πρυτανικών αρχών και των Κοσμητόρων Σχολών των ΑΕΙ.
Στις 23 Φεβρουαρίου 2023 το υπό κρίση νομοσχέδιο ψηφίζεται. Ο νόμος 5026/2023 έχει τελικά τον τίτλο «Υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) και οικονοµικών συµφερόντων – Ρυθµίσεις για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας – Λοιπές επείγουσες ρυθµίσεις» και αποτελείται από 60 άρθρα.
Τα όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω δείχνουν ότι μία σειρά από αρχές και κανόνες καλής νομοθέτησης δεν φαίνεται να λήφθηκαν υπόψη στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής/νομοθετικής διαδικασίας που ακολουθήθηκε στο ν. 5026/2023. Η μη θέση σε διαβούλευση ολόκληρου του Μέρους Β’ του νόμου, η κατάθεση τροπολογίας μία μόλις μέρα πριν την ψήφιση του νόμου, η ύπαρξη διατάξεων που δεν σχετίζονται την υποβολή ΔΠΚ και ΔΟΣ (και άρα διατάξεων φαίνεται να εκφεύγουν από το κύριο αντικείμενο του νόμου) καθώς και η αναφορά «λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις» στον τίτλο του νόμου αποτελούν ορισμένα από τα προβληματικά ζητήματα σε επίπεδο καλής νομοθέτησης.
Σε ένα κράτος δικαίου η Κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν να παράγουν νόμους εφαρμόζοντας τόσο το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής, όσο και τους υπόλοιπους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για να εγγυώνται και να προωθούν πρακτικές καλής και διαφανούς νομοθέτησης.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης φαίνεται να αποτελεί διαχρονικό και συστηματικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα της μη υιοθέτησης των κανόνων και αρχών καλής νομοθέτησης φαίνεται να ανακύπτει και στο πλαίσιο του ν. 5026/2023, με ορισμένα εκ των άρθρων του νόμου που ψηφίστηκε να μην έχουν τεθεί σε διαβούλευση ή να ρυθμίζουν ζητήματα μη σχετιζόμενα με την υποβολή ΔΠΚ και ΔΟΣ (που αποτελούσε και το κύριο αντικείμενο του νόμου) ή να περιέχονται σε τροπολογία που κατατέθηκε εκπρόθεσμα ενώπιον της Βουλής.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!
