1. Η καλή νομοθέτηση αποτελεί σκοπό συνταγματικού επιπέδου και συνδέεται με την αρχή του κράτους δικαίου. Προς διασφάλιση του σκοπού της καλής νομοθέτησης, διατάξεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής ρυθμίζουν επιμέρους ζητήματα σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική/νομοθετική διαδικασία και θέτουν ορισμένους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη σύνταξη, κατάθεση και ψήφιση ενός νομοσχεδίου ή μίας τροπολογίας (βλ. μεταξύ άλλων τα άρθρα 74, 75 του Συντάγματος και τα άρθρα 85, 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής). Επιπλέον, ο ν. 4622/2019 ρυθμίζει, μέσω των άρθρων 57 έως 64, ζητήματα νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και καλής νομοθέτησης.
Με βάση τους γενικούς αυτούς κανόνες και το άρθρο 59 παρ. 5 του ν. 4622/2019 εκδόθηκε το 2020 το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο αναλύονται και εξειδικεύονται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.
Στο πλαίσιο του εν λόγω εγχειριδίου παρέχονται μεταξύ άλλων οδηγίες και κατευθύνσεις προς τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αναφορικά με τη διαδικασία της διαβούλευσης (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12-13, 67-68), τις τροπολογίες (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 4, 18, 63, 70-71, 77-78) και το περιεχόμενο ή τον τίτλο ενός νομοσχεδίου (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 18-19, 24, 47).
2. Α. Στις 24 Δεκεμβρίου 2022 και ώρα 19:15 τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με τίτλο «Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών».
Το σχέδιο αυτό αποτελείτο από 52 άρθρα (Μέρη Α-ΣΤ), προέβλεπε τη σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών και ρύθμιζε μεταξύ άλλων ζητήματα σχετικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του ως άνω Οργανισμού. Η διαβούλευση ορίστηκε ότι θα ολοκληρωθεί στις 6 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 19:00, ήτοι 13 μέρες αργότερα.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως παρά τα όσα προβλέπει ο ν. 4622/2019: α) στην ιστοσελίδα opengov.gr δεν έχει αναρτηθεί η έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης και β) ούτε στην ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που συνόδευε το εν λόγω νομοσχέδιο κατά τη διαβούλευση ούτε στην ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που συνόδευε το σχέδιο νόμου κατά την εισαγωγή του για ψήφιση ανευρέθηκε κάποια τεκμηρίωση ή έστω αναφορά του λόγου για τον οποίο αποφασίστηκε ότι η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης θα διαρκέσει χρονικό διάστημα μικρότερο των 2 εβδομάδων.
Β. Στις 10 Ιανουαρίου 2023 κατατίθεται στην Βουλή προς ψήφιση το ως άνω σχέδιο νόμου, αποτελούμενο επίσης από 52 άρθρα αλλά έχοντας πλέον τον τίτλο «Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων και την ασφάλεια των μεταφορών».
Γ. Στις 18 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 20:55 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 1553/48/18-1-2023 τροπολογία (Ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών), η οποία περιείχε 3 άρθρα που ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τα Μητρώα δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δη την παράταση προθεσμιών και την παράταση ισχύος πτυχίων και βεβαιώσεων εγγραφής.
Την ίδια ημέρα και ώρα 21:10 κατατίθεται και η υπ’ αριθμ. 1554/49/18-1-2023 τροπολογία του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό, η οποία περιείχε ένα άρθρο και ρύθμιζε ζητήματα σχετικά με τις προϋποθέσεις κατοχής άδειας για την παροχή συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών.
Τέλος, την ίδια ημέρα και ώρα 21:54 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 1555/50/18-1-2023 τροπολογία (Ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων) η οποία περιείχε 5 άρθρα που ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με την εισαγωγή σε Πρότυπο Σχολείο, την αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών, τις δομές και τα στελέχη της δημόσιας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και τη θητεία του Συμβουλίου της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως και οι τρεις ως άνω τροπολογίες: α) κατατέθηκαν το προηγούμενο βράδυ της ψήφισης του νόμου και ως εκ τούτου είναι εκπρόθεσμες και β) περιείχαν διατάξεις που δεν σχετίζονταν με κάποιον τρόπο με το κύριο αντικείμενο του νόμου που εισήχθη προς ψήφιση (δηλαδή τη σύσταση και τη λειτουργία του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών) και ως εκ τούτου είναι άσχετες.
Δ. Στις 18 Ιανουαρίου 2023 η Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου συντάσσει έκθεση προς τη Βουλή των Ελλήνων με την οποία «προτείνει την αποδοχή, κατά πλειοψηφία, του ως άνω σχεδίου νόμου, κατ’ αρχήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολό του και εισηγείται την ψήφισή του από τη Βουλή, ως έχει». Στις 19 Ιανουαρίου 2023 το σχέδιο νόμου συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίζεται ο νόμος 5014/2023, ο οποίος έχει πλέον τον τίτλο «Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων για την ασφάλεια των μεταφορών και άλλες διατάξεις» και αποτελείται από 61 άρθρα.
Σε ένα κράτος δικαίου η Κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν κατά τη διαδικασία προετοιμασίας και ψήφισης των νόμων να ακολουθούν τις αρχές της καλής νομοθέτησης και να εφαρμόζουν τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για την προώθηση και τη διασφάλισή της. Και τούτο διότι η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις συνταγματικές αρχές της διαφάνειας και της ασφάλειας δικαίου ενώ ταυτόχρονα με την εφαρμογή των κανόνων και των αρχών της αποφεύγονται φαινόμενα κακονομίας και πολυνομίας, τα οποία δεν συνάδουν με τις αρχές του κράτους δικαίου.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης φαίνεται να αποτελεί διαχρονικό και συστηματικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα της μη υιοθέτησης των κανόνων και αρχών καλής νομοθέτησης φαίνεται να ανακύπτει και στο πλαίσιο του ν. 5014/2023. Η μη αιτιολογημένη σύντμηση της προθεσμίας δημόσιας διαβούλευσης, η κατάθεση και ψήφιση εκπρόθεσμων και άσχετων τροπολογιών και η προσθήκη στον τίτλο του νόμου της φράσης «και άλλες διατάξεις» αποτελούν ορισμένα από τα ζητήματα που δημιουργούν προβληματισμούς σε επίπεδο καλής νομοθέτησης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!