Καταδίκη της Ελλάδας από το ΔΕΕ για παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας

Στις 23 Δεκεμβρίου 2015, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αναγνώρισε ότι η Ελλάδα, κατά παράβαση του ενωσιακού δικαίου, επέτρεψε εργασία γιατρών σε νοσοκομεία για 24 ή και περισσότερες ώρες συνεχόμενα, χωρίς τις προβλεπόμενες από τον νόμο περιόδους ανάπαυσης. Ακόμη, η Ελλάδα, πάντα σύμφωνα με το δικαστήριο, παρέλειψε να εφαρμόσει εβδομαδιαία διάρκεια εργασίας που δεν θα υπερβαίνει τις 48 ώρες, ενώ δεν καθιέρωσε ούτε ελάχιστο ημερήσιο χρόνο ανάπαυσης ούτε περίοδο αντισταθμιστικής ανάπαυσης (πλήρες κείμενο της απόφασης εδώ).

Η οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την οργάνωση του χρόνου εργασίας προβλέπει ότι η εβδομαδιαία απασχόληση δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 48 ώρες κατά μέσο όρο. Ακόμη, κατά την ενωσιακή νομοθεσία, κάθε εργαζόμενος πρέπει να διαθέτει καθημερινά περίοδο ανάπαυσης τουλάχιστον 11 συνεχόμενων ωρών και, ανά εβδομάδα, περίοδο συνεχούς ανάπαυσης τουλάχιστον 24 ωρών, στις οποίες προστίθενται οι 11 ώρες ημερήσιας αποχής από την εργασία.

Ωστόσο, καθώς η Ελλάδα δεν συμμορφωνόταν προς τις παραπάνω προβλέψεις, 10 ενώσεις γιατρών έκαναν καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηρίζοντας ότι η εθνική νομοθεσία τους υποχρέωνε να εργάζονται κατά μέσο όρο από 60 έως 93 ώρες την εβδομάδα, διάστημα πολύ μεγαλύτερο από το ανώτατο όριο του ενωσιακού δικαίου. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα οι γιατροί αναγκάζονταν να δουλεύουν έως και 32 ώρες συνεχόμενα στον χώρο εργασίας τους, χωρίς δηλαδή να έχουν τις ελάχιστες περιόδους καθημερινής και εβδομαδιαίας ανάπαυσης.

Μετά την καταγγελία των γιατρών η Κομισιόν άσκησε κατά της Ελλάδας προσφυγή λόγω παραβάσεως στο ΔΕΕ, υποστηρίζοντας ότι η χώρα, κατά παράβαση του ενωσιακού δικαίου, αφενός παρέλειψε να εφαρμόσει εργασία που δεν θα υπερβαίνει τις 48 ώρες την εβδομάδα, αφετέρου δεν καθιέρωσε ελάχιστο καθημερινό και εβδομαδιαίο χρόνο ανάπαυσης.

Με την απόφασή του στις 23 Δεκεμβρίου 2015 το ΔΕΕ έκανε δεκτή την προσφυγή της Κομισιόν. «Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι οι ώρες των ενεργών εφημεριών, καθώς και οι ώρες των εφημεριών ετοιμότητας κατά τις οποίες οι ιατροί παραμένουν στο νοσοκομείο προς παροχή ιατρικών υπηρεσιών, προστίθενται στις 35 ώρες τις οποίες προβλέπει το τακτικό εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας. Πράγματι, ενώ τυπικώς προβλέπει τα ανώτατα όρια όσον αφορά την εβδομαδιαία διάρκεια του χρόνου εργασίας, η ελληνική νομοθεσία προβλέπει επίσης ότι οι ιατροί υποχρεούνται να πραγματοποιούν μηνιαίως πλείονες εφημερίες ετοιμότητας, γεγονός που έχει ως συνέπεια, οσάκις αυτοί καλούνται στο νοσοκομείο προς παροχή ιατρικών υπηρεσιών, την επιμήκυνση της παραμονής τους στον χώρο εργασίας. Επιπλέον, επιτρέπει την επιβολή, υπό τη μορφή εφημεριών, πρόσθετου χρόνου εργασίας χωρίς να προβλέπει κανένα ανώτατο όριο σχετικώς», σημείωσε το ΔΕΕ στην ανακοίνωση της απόφασής του, φτάνοντας στο συμπέρασμα ότι μέσω των εφημεριών η ελληνική νομοθεσία ουσιαστικά επέτρεπε κατά παράβαση του ενωσιακού νόμου εβδομαδιαία εργασία πάνω από 48 ώρες, «χωρίς να υφίσταται σαφής διάταξη η οποία να διασφαλίζει ότι οι ώρες των εφημεριών που πραγματοποιούν οι ιατροί στο νοσοκομείο δεν συνεπάγονται τέτοια υπέρβαση».

Το ΔΕΕ έκρινε ακόμη ότι η Ελλάδα παραβίασε το ενωσιακό δίκαιο και με το να επιτρέπει ωράρια που μπορεί να οδηγήσουν σε 24 ώρες συνεχόμενης εργασίας, καθιστώντας δυνατή την εφημερία αμέσως μετά το τακτικό ωράριο. Μάλιστα, το δικαστήριο έφτασε στο συμπέρασμα ότι με βάση την ελληνική νομοθεσία ήταν δυνατόν ένας γιατρός να υποχρεωθεί σε εργασία 32 συνεχόμενων ωρών στην περίπτωση κατά την οποία η εφημερία αμέσως μετά το τακτικό ωράριο συνδυαζόταν με άμεση επιστροφή στο τακτικό ωράριο, χωρίς να μεσολαβεί ανάπαυση.

«Η χορήγηση τέτοιων περιόδων αναπαύσεως απλώς σε “άλλες στιγμές”, που δεν συνδέονται πλέον άμεσα με τον χρόνο εργασίας ο οποίος παρατάθηκε λόγω των πραγματοποιηθεισών υπερωριών, δεν λαμβάνει υπόψη προσηκόντως την ανάγκη τηρήσεως των γενικών αρχών της προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων που συνιστούν το θεμέλιο του καθεστώτος της Ένωσης περί οργανώσεως του χρόνου εργασίας», σημείωσε σχετικά το ΔΕΕ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η ελληνική νομοθεσία, προβλέποντας ότι η εικοσιτετράωρη ανάπαυση που πρέπει να χορηγείται σε γιατρό μετά από την εφημερία μπορεί να μεταφερθεί έως και μία εβδομάδα μετά από αυτήν, δεν είναι σύμφωνη με την οδηγία της ΕΕ για την οργάνωση του χρόνου εργασίας.