Προβληματισμοί με την σύσταση της καινούργιας κυβερνητικής επιτροπής για τα μεγάλα δημόσια έργα

Στις 13 Μαΐου 2021 ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κατέθεσε εκπρόθεσμα άσχετη τροπολογία (αρ. 876/153) στο σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση ευρωπαϊκών οδηγιών για το τραπεζικό σύστημα του Υπουργείου Οικονομικών.

Σε επίπεδο διαδικαστικό στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν τηρήθηκαν οι κανόνες καλής νομοθέτησης. Πιο συγκεκριμένα λόγω του ότι η τροπολογία κατατέθηκε στην Ολομέλεια λίγα λεπτά πριν ψηφιστεί το σχέδιο νόμου, και αφού είχαν ολοκληρώσει όλοι οι ομιλητές τις τοποθετήσεις τους περί αυτού και τον υπόλοιπων τροπολογιών, ουδείς από τους βουλευτές, πλην αυτών του κυβερνώντος κόμματος, κατάφερε να τοποθετηθεί επί της ουσίας κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, κάτι το οποίο προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια σύσσωμης της αντιπολίτευσης (βλ. σελ. 53-55 στα Πρακτικά της Βουλής).

Αναλυτικά, σύμφωνα με το περιεχόμενο της Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου για την συγκρότηση της Επιτροπής, υπό την αρμοδιότητα τής θα είναι ούτω καθεξής: δημόσιες συμβάσεις προϋπολογισμού άνω των 50 εκ. ευρώ, σε εξαιρετικές περιπτώσεις εμβληματικών έργων για την εθνική ή την τοπική οικονομία συμβάσεις με μικρότερο προϋπολογισμό, συμβάσεις χρηματοδοτούμενες από πόρους του ΕΣΠΑ (2021-2027) προϋπολογισμού άνω των 30 εκ. ευρώ, καθώς και συμβάσεις που χρηματοδοτούνται από πόρους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης ανεξαρτήτως προϋπολογισμού.

Όσων αφορά τους δικαιούχους, πέραν από υπουργεία, περιφέρειες, δήμους και εταιρείες του χαρτοφυλακίου της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ θα μπορεί να συμπεριληφθεί και όποιος άλλος φορέας ορίζεται με απόφαση της Κυβερνητικής Επιτροπής.

Πέραν όμως από τα νομοθετικά και διαδικαστικά ζητήματα, το ουσιαστικό περιεχόμενο της τροπολογίας καθώς και τα σχόλια του εισηγητή Υπουργού εγείρουν προβληματισμούς. 

Ο εισηγητής Υπουργός Υποδομών, κ. Καραμανλής, υποστήριξε ότι η τροπολογία διασφαλίζει την ύπαρξη  «συγκεκριμένου ελέγχου και δικλείδων ασφαλείας» για συμβάσεις στρατηγικής σημασίας τονίζοντας ότι στο παρελθόν κάθε φορά που ξεκινούσε η διαδικασία άντλησης έστω και ενός ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια υπήρχε μια πολύ σφιχτή διαδικασία ελέγχου (βλ. σελ.54 Πρακτικά). Συμπλήρωσε λέγοντας: «Εμείς βάζουμε μία διαδικασία η οποία είναι σε κεντρικό επίπεδο διότι […] το επόμενο διάστημα θα εισρεύσουν στην χώρα μας χρήματα και από το Ταμείο Ανάκαμψης…» και κλείνοντας σημείωσε ότι η Επιτροπή θα βρίσκεται υπό την αιγίδα του Πρωθυπουργού (βλ. σελ.55 Πρακτικά).

Έντονες ήταν οι επακόλουθες αντιδράσεις, ειδικά της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με τον Τομεάρχη Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Νίκο Παππά, να δηλώνει ότι «όλοι οι δρόμοι και όλοι οι πόροι θα οδηγούν στο Μαξίμου.», ασκώντας κριτική στο γεγονός ότι ο πρωθυπουργός φαίνεται να «μαζεύει όποιο ευρώ κινείται σε ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, ταμεία συνοχής και ΣΔΙΤ» και καταλήγοντας ότι «το υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο Μητσοτάκη γεννά ερωτηματικά. Για την αξιοποίηση των πόρων, για την πιθανή εξυπηρέτηση “ημετέρων”. Πραγματικός του στόχος ο πλήρης έλεγχος των κονδυλίων. Τα περί επιτάχυνσης των έργων είναι απλό επικοινωνιακό περιτύλιγμα».

Το γεγονός δε ότι πολλοί από τους όρους της τροπολογίας παραμένουν αδιευκρίνιστοι, όπως τα «εμβληματικά έργα για την εθνική ή την τοπική οικονομία» – τα οποία δεν χρειάζεται να πληρούν προϋπολογιστικά κριτήρια – και ότι φορέας μπορεί να είναι «όποιος [άλλος] αποφασίσει η Επιτροπή» δημιουργούν βάσιμες ανησυχίες για την πιθανότητα αυθαιρεσιών και των πιθανών επιπτώσεων της τροπολογίας στο κράτος δικαίου.

Σημείωση: Η Επιτροπή, συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 8 Νοεμβρίου, 2021 και αποφάσισε την ένταξη 19 μεταρρυθμίσεων και έργων ύψους 2,5 δισ. ευρώ στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα.