Α. Η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις αρχές του κράτους δικαίου και της διαφάνειας. Προς διασφάλιση του σκοπού της καλής νομοθέτησης, διατάξεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής ρυθμίζουν επιμέρους ζητήματα σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική/νομοθετική διαδικασία και θέτουν ορισμένους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη σύνταξη, κατάθεση και ψήφιση ενός νομοσχεδίου ή μίας τροπολογίας (βλ. μεταξύ άλλων τα άρθρα 74, 75 του Συντάγματος και τα άρθρα 85, 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής). Επιπλέον, ο ν. 4622/2019 ρυθμίζει, μέσω των άρθρων 57 έως 64, ζητήματα νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και καλής νομοθέτησης.
Με βάση τους γενικούς αυτούς κανόνες και το άρθρο 59 παρ. 5 του ν. 4622/2019 εκδόθηκε το 2020 το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο αναλύονται και εξειδικεύονται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Στο πλαίσιο του εν λόγω εγχειριδίου παρέχονται μεταξύ άλλων οδηγίες και κατευθύνσεις προς τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αναφορικά με τη διαδικασία της διαβούλευσης (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12-13, 67-68), τις τροπολογίες (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 4, 18, 63, 70-71, 77-78) και το περιεχόμενο ή τον τίτλο ενός νομοσχεδίου (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 18-19, 24, 47).
Β.1. Στις 28/12/2023 και ώρα 16:30 τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών με τίτλο «Εκλογή ευρωβουλευτών, διευκόλυνση εκλογέων μέσω επιστολικής ψήφου, εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών».
Το εν λόγω σχέδιο αποτελείτο από 48 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με την εκλογή ευρωβουλευτών, τη διευκόλυνση εκλογέων μέσω επιστολικής ψήφου και την εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων (Μέρος Α’) καθώς και διάφορα άλλα ζητήματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Εσωτερικών (Μέρος Β’ «Λοιπές διατάξεις Υπουργείου Εσωτερικών»).
Η διαβούλευση ορίστηκε ότι θα ολοκληρωθεί στις 10/01/2024 και ώρα 22:00, δηλαδή 13 ημέρες αργότερα. Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως δεν ανευρέθηκε κάποια τεκμηρίωση (ή έστω αναφορά) του λόγου για τον οποίο αποφασίστηκε ότι η δημόσια διαβούλευση θα διαρκέσει λιγότερο από δύο εβδομάδες είτε στην έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης είτε στην ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που συνόδευε το σχέδιο νόμου κατά την κατάθεσή του στη Βουλή.
2. Στις 11/01/2024 κατατίθεται στη Βουλή προς ψήφιση το ως άνω σχέδιο νόμου, έχοντας μεν τον ίδιο τίτλο αλλά αποτελούμενο πλέον από 61 άρθρα.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως το υπό κρίση σχέδιο νόμου περιείχε 9 άρθρα (και δη τα άρθρα 40, 41, 43-46, 54, 55, 57) τα οποία δεν ανευρέθηκαν στο αντίστοιχο σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση και ως εκ τούτου δεν φαίνεται να πέρασαν από το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης.
3. Στις 19/01/2024 και ώρα 20:45 κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 75/8 19.1.2024 τροπολογία από τα Υπουργεία Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η εν λόγω τροπολογία περιείχε 4 άρθρα, τα οποία ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με την παρακράτηση εσόδων υπέρ του κρατικού προϋπολογισμού από τέλη, τη σύσταση Αναπτυξιακών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη θητεία των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας καθώς και το αφορολόγητο, ακατάσχετο και ανεκχώρητο των ενισχύσεων που χορηγούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως η παραπάνω τροπολογία περιείχε κατά κύριο λόγο διατάξεις που δεν σχετίζονταν άμεσα με κάποιο από τα (ήδη πολλά και μη σχετιζόμενα μεταξύ τους) ζητήματα που ρύθμιζε το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση ή το σχέδιο νόμου που εισήχθη προς ψήφιση και ως εκ τούτου είναι άσχετη.
Στις 22/01/2024 και ώρα 18:20 κατατίθεται η υπ. αριθμ. 79/12 22.1.2024 τροπολογία από το Υπουργείο Εσωτερικών. Η εν λόγω τροπολογία περιείχε 5 άρθρα τα οποία σχετίζονταν με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος με επιστολική ψήφο κατά τη διενέργεια εθνικών εκλογών. Η συγκεκριμένη τροπολογία κατατέθηκε την πρώτη ημέρα της συζήτησης του νομοσχεδίου στην Βουλή (βλ. πρακτικά της συνεδρίασης της 22-1-2024) και ως εκ τούτου ήταν εκπρόθεσμη (όπως φαίνεται, άλλωστε, και από τη σχετική σφραγίδα επί του εγγράφου της τροπολογίας). Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι η εν λόγω τροπολογία εισήχθη για συζήτηση και τέθηκε σε ονομαστική ψηφοφορία αλλά δεν έγινε δεκτή λόγω της μη συγκέντρωσης της απαιτούμενης πλειοψηφίας των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών.
4. Στις 19/01/2024 η Διαρκής Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης συντάσσει έκθεση με την οποία «προτείνει την αποδοχή, κατά πλειοψηφία, του ως άνω σχεδίου νόμου, κατ’ αρχήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολό του και εισηγείται την ψήφισή του από τη Βουλή, ως έχει».
Το υπό κρίση σχέδιο νόμου συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής στις 22, 23 και 24 Ιανουαρίου 2024 και ψηφίζεται ο νόμος 5083/2024 («Εκλογή ευρωβουλευτών, διευκόλυνση εκλογέων μέσω επιστολικής ψήφου, εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών»), ο οποίος αποτελείται από 64 άρθρα.
Σε ένα κράτος δικαίου η Κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν κατά τη διαδικασία προετοιμασίας και ψήφισης των νόμων να ακολουθούν τις αρχές της καλής νομοθέτησης και να εφαρμόζουν τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για την προώθηση και τη διασφάλισή της. Και τούτο διότι η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις συνταγματικές αρχές της διαφάνειας και της ασφάλειας δικαίου ενώ ταυτόχρονα με την εφαρμογή των κανόνων και των αρχών της αποφεύγονται φαινόμενα κακονομίας και πολυνομίας, τα οποία δεν συνάδουν με τις αρχές του κράτους δικαίου.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης φαίνεται να αποτελεί διαχρονικό και συστηματικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα της μη υιοθέτησης των κανόνων και αρχών καλής νομοθέτησης φαίνεται να ανακύπτει και στο πλαίσιο του ν. 5083/2024. Ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια διαβούλευση και τις κατατεθείσες τροπολογίες αποτελούν ορισμένους από τους προβληματισμούς που τίθενται σε επίπεδο καλής νομοθέτησης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!