1. Η καλή νομοθέτηση αποτελεί σκοπό συνταγματικού επιπέδου και συνδέεται με την αρχή του κράτους δικαίου. Προς διασφάλιση του σκοπού της καλής νομοθέτησης, διατάξεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής ρυθμίζουν επιμέρους ζητήματα σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική/νομοθετική διαδικασία και θέτουν ορισμένους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά τη σύνταξη, κατάθεση και ψήφιση ενός νομοσχεδίου ή μίας τροπολογίας (βλ. μεταξύ άλλων τα άρθρα 74, 75 του Συντάγματος και τα άρθρα 85, 87, 88 και 101 του Κανονισμού της Βουλής). Επιπλέον, ο ν. 4622/2019 ρυθμίζει, μέσω των άρθρων 57 έως 64, ζητήματα νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και καλής νομοθέτησης.
Με βάση τους γενικούς αυτούς κανόνες και το άρθρο 59 παρ. 5 του ν. 4622/2019 εκδόθηκε το 2020 το Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο αναλύονται και εξειδικεύονται οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται κατά τη νομοπαρασκευαστική διαδικασίας. Στο πλαίσιο του εν λόγω εγχειριδίου παρέχονται μεταξύ άλλων οδηγίες και κατευθύνσεις προς τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες αναφορικά με τη διαδικασία της διαβούλευσης (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 12-13, 67-68), τις τροπολογίες (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 4, 18, 63, 70-71, 77-78) και το περιεχόμενο ή τον τίτλο ενός νομοσχεδίου (βλ. μεταξύ άλλων σελ. 18-19, 24, 47).
2. Α. Στις 11 Ιουλίου 2023 τίθεται σε διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομικών με τον τίτλο «Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων και της οικογένειας».Το σχέδιο αυτό αποτελείτο από 53 άρθρα, τα οποία περιείχαν συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις (Μέρος Β), μισθολογικές ρυθμίσεις (Μέρος Γ) καθώς και διατάξεις για την οικονομική ενίσχυση των πολιτών και τη δημοσιονομική διαχείριση (Μέρος Δ). Η διαβούλευση ορίστηκε ότι θα ολοκληρωθεί στις 18 Ιουλίου 2023, δηλαδή 7 ημέρες αργότερα.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι, παρά τα όσα προβλέπει το άρθρο 61 του ν. 4622/2019: α) δεν έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα opengov.gr η έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης και β) δεν ανευρέθηκε κάποια τεκμηρίωση ή έστω αναφορά του λόγου για τον οποίο αποφασίστηκε ότι η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης θα διαρκέσει χρονικό διάστημα μικρότερο των 2 εβδομάδων στην ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που συνοδεύει το (αντίστοιχο) σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή προς ψήφιση.
Β. Στις 19 Ιουλίου 2023 κατατίθεται στη Βουλή προς ψήφιση το ως άνω σχέδιο νόμου έχοντας πλέον τον τίτλο «Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας – συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις» και αποτελούμενο από 64 άρθρα.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως τα άρθρα 53-63 του σχεδίου νόμου που εισήχθη στη Βουλή για ψήφιση δεν υπήρχαν στο αντίστοιχο σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και ως εκ τούτου τα άρθρα αυτά δεν φαίνεται να τέθηκαν σε διαβούλευση.
Γ. Στις 25 Ιουλίου κατατίθεται η υπ’ αριθμ. 3/1/25-7-2023 τροπολογία του Υπουργείου Οικονομικών («1.Μεταβίβαση μετοχών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ από την ΕΣΥΠ στο Ελληνικό Δημόσιο. 2. Ρυθμίσεις σχετικά με την εισαγωγή της εταιρείας Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών στην αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. 3. Παράταση απόσπασης για κάλυψη θέσεων στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στον ΟΟΣΑ. 4. Απαλλαγή ταχυδρομικών υπηρεσιών από ΦΠΑ. 5. Παράταση της προθεσμίας υποβολής δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος. 6. Απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ 2023, 2024 και 2025 για τα κτίσματα που ευρίσκονται σε πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές του Ιουλίου 2023. 7. Έκτακτα μέτρα για την προστασία των θέσεων εργασίας σε περιοχές που πλήττονται από πυρκαγιές ή άλλες φυσικές καταστροφές. 8. Ρυθμίσεις για τις Επιτελικές Δομές των Υπουργείων Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας»- βλ. 1 και 2-σελ. 68 επ.), η οποία περιείχε 8 άρθρα που ρύθμιζαν πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους ζητήματα, όπως φαίνεται και από τον τίτλο της.
Σημειώνεται σε αυτό το σημείο πως η εν λόγω τροπολογία: α) όπως αναφέρεται σε διάφορα σημεία του πρακτικού της συνεδρίασης της 26-7-2023 κατατέθηκε το προηγούμενο βράδυ της ψήφισης του νόμου και β) περιείχε διατάξεις που ρύθμιζαν πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους, οι οποίες δεν σχετίζονταν άμεσα με κάποιο από τα (ήδη πολλά) ζητήματα που ρύθμιζε το σχέδιο νόμου, δηλαδή μεταξύ άλλων συνταξιοδοτικά ή μισθολογικά ζητήματα.
Δ. Στις 25 Ιουλίου 2023 η Διαρκής Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων συντάσσει έκθεση με την οποία «προτείνει την αποδοχή, κατά πλειοψηφία, του ως άνω σχεδίου νόμου, κατ’ αρχήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολό του και εισηγείται την ψήφισή του από τη Βουλή, ως έχει».
Στις 26 Ιουλίου 2023 το υπό κρίση σχέδιο νόμου συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίζεται ο νόμος 5045/2023, έχοντας πλέον τον τίτλο «Ενίσχυση του εισοδήµατος των µισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας – Συνταξιοδοτικές ρυθµίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις» και αποτελούμενος από 72 άρθρα.
Σε ένα κράτος δικαίου η Κυβέρνηση και η Βουλή οφείλουν κατά τη διαδικασία προετοιμασίας και ψήφισης των νόμων να ακολουθούν τις αρχές της καλής νομοθέτησης και να εφαρμόζουν τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί για την προώθηση και τη διασφάλισή της. Και τούτο διότι η καλή νομοθέτηση συνδέεται με τις συνταγματικές αρχές της διαφάνειας και της ασφάλειας δικαίου ενώ ταυτόχρονα με την εφαρμογή των κανόνων και των αρχών της αποφεύγονται φαινόμενα κακονομίας και πολυνομίας, τα οποία δεν συνάδουν με τις αρχές του κράτους δικαίου.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η παραβίαση των κανόνων καλής νομοθέτησης φαίνεται να αποτελεί διαχρονικό και συστηματικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα της μη υιοθέτησης των κανόνων και αρχών καλής νομοθέτησης φαίνεται να ανακύπτει και στο πλαίσιο του ν. 5045/2023. Η ανεπίτρεπτη σύντμηση της προθεσμίας διαβούλευσης, η μη θέση διατάξεων σε δημόσια διαβούλευση, η κατάθεση και ψήφιση εκπρόθεσμης και περιέχουσας άσχετες με το/α κύριο/α αντικείμενο/α του νόμου τροπολογίας καθώς και η σταδιακή αύξηση τόσο των άρθρων όσο και των αντικειμένων του νόμου αποτελούν ορισμένους από τους προβληματισμούς που τίθενται σε επίπεδο καλής νομοθέτησης.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!