Στις 28 Ιουλίου 2022, η ελληνική κυβέρνηση ψήφισε τον ν. 4964/2022 (ΦΕΚ Α’ 150 / 30.07.2022), εισάγοντας ρυθμίσεις για την «απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης» και την «ανάπτυξη των Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων». Ωστόσο, ένα ακόμη θέμα του σχετικού νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ήταν το εταιρικό καθεστώς της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, των δύο δημόσιων επιχειρήσεων που διαχειρίζονται το νερό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Πιο συγκεκριμένα, τα άρθρα 114 και 115 του ν. 4964/2022 προβλέπουν ότι οι μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ θα παραμείνουν στην Ελληνική Εταιρεία Δημόσιων Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), το λεγόμενο Υπερταμείο, καθώς και ότι «οποιαδήποτε απόφαση περί μεταβολής του μετοχικού κεφαλαίου των εταιρειών Ε.Υ.Δ.Α.Π. και Ε.Υ.Α.Θ. δεν μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ποσοστού συμμετοχής της Ε.Ε.ΣΥ.Π. στις εταιρείες αυτές και απώλεια της απόλυτης πλειοψηφίας της επί του μετοχικού κεφαλαίου των εν λόγω εταιρειών» (άρθρο 114 παρ. 2). Ακόμη, σύμφωνα με το άρθρο 115 του ίδιου νόμου, η μεταβίβαση προς την ΕΕΣΥΠ των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, που είναι στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 197 του ν. 4389/2016 (ΦΕΚ Α’ 94/27.5.2016), θεωρείται σύννομη και ισχυρή από την ημερομηνία ισχύος του ν. 4964/2022.
Η ψήφιση των παραπάνω διατάξεων για το μετοχικό καθεστώς των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ εγείρει σοβαρό ζήτημα διάκρισης των εξουσιών και σεβασμού των δικαστικών αποφάσεων από τη διοίκηση στο πλαίσιο του κράτους δικαίου. Πράγματι, οι ρυθμίσεις του ν. 4964/2022 για το νερό αντίκειται στις αποφάσεις και τη νομολογία του ΣτΕ (ΟλΣτΕ 190-191/2022), το οποίο ακύρωσε ως αντίθετη προς το Σύνταγμα τη μεταβίβαση προς το Υπερταμείο του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, ιδιοκτησίας του ελληνικού δημοσίου, με το σκεπτικό ότι, σύμφωνα και με παρέμβαση της τέως αντιπροέδρου του ΣτΕ Μαρίας Καραμανώφ, το Σύνταγμα απαιτεί οι δύο αυτές εταιρείες να τελούν όχι απλώς υπό την εποπτεία, αλλά υπό τον ουσιαστικό έλεγχο του ελληνικού δημοσίου, γεγονός που προϋποθέτει την κατοχή από το δημόσιο της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των δύο αυτών κοινωφελών εταιριών.
«Κατά συνέπεια», σημειώνει η κ. Καραμανώφ στην παραπάνω τοποθέτησή της, «συνιστά παράβαση του Συντάγματος η μεταβίβαση του ανωτέρω μετοχικού κεφαλαίου στην ΕΕΣΥΠ, διότι η ανώνυμη αυτή εταιρία, σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο, αποτελεί αμιγώς κερδοσκοπικό ιδιωτικό φορέα επιφορτισμένο με την οικονομική εκμετάλλευση της περιουσίας του Δημοσίου για την εξυπηρέτηση ιδίως των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας. Με τα δεδομένα αυτά, οι σκοποί της ΕΕΣΥΠ, είναι, σύμφωνα με το Δικαστήριο (σ.σ.: το ΣτΕ), εγγενώς ασύμβατοι προς τον κοινωφελή προορισμό της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ και την παροχή της υδροδότησης ως δημόσιας υπηρεσίας». Με βάση τα παραπάνω, η κυβέρνηση όφειλε να συμμορφωθούν με τις σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ, όπως προβλέπει το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο «η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις». Ωστόσο, με την ψήφιση των ως άνω διατάξεων του ν. 4964/2022 για τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, η κυβέρνηση όχι μόνο συμμορφώνεται με τις αποφάσεις του ΣτΕ για τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού, αλλά νομοθετεί κόντρα σε αυτές.
«Το μείζον ζήτημα που αναδεικνύεται πανηγυρικά είναι η απροκάλυπτη πλέον περιφρόνηση των δύο εξουσιών, νομοθετικής και εκτελεστικής, προς την τρίτη, τη δικαστική και δη το Συμβούλιο της Επικρατείας, στις αποφάσεις του οποίου οφείλουν, κατά το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, να συμμορφώνονται πλήρως. Η στάση αυτή προκαλεί βαθύ ρήγμα στις αρχές του Κράτους Δικαίου και κλονίζει τα θεμέλια του πολιτεύματος», επισημαίνει σχετικά η τέως αντιπρόεδρος του ΣτΕ.
Η ίδια προσθέτει: «Η ακύρωση της μεταβίβασης προς το Υπερταμείο του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών των ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ ιδιοκτησίας Ελληνικού Δημοσίου δεν έγινε για λόγους τυπικούς. Η απόφαση του ΣτΕ είναι ρητή, ξεκάθαρη και ανεπίδεκτη παρερμηνείας. Με μακροσκελή και πλήρως τεκμηριωμένη αιτιολογία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η επίμαχη μεταβίβαση αποκλείεται για λόγους που ανάγονται τόσο στη φύση του νερού ως ζωτικής σημασίας κοινωνικού αγαθού όσο και στο χαρακτήρα του Υπερταμείου ως εταιρείας αμιγώς κερδοσκοπικής και, άρα, εξ ορισμού ακατάλληλης να παράσχει την υδροδότηση υπό όρους δημόσιας υπηρεσίας. Και όμως. Με τα άρθρα 114 και 115 του ν. 4964/2022, το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών του Δημοσίου στις ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ όχι απλώς επαναμεταβιβάζεται στο Υπερταμείο, αλλά νομιμοποιείται αναδρομικά η αρχική (2016) και ήδη ακυρωθείσα μεταβίβασή του, η οποία “θεωρείται σύννομη και ισχυρή ως προς όλες τις συνέπειες”, αναγνωρίζονται δε ως έγκυρες και σύννομες όλες οι εν τω μεταξύ ληφθείσες σχετικές αποφάσεις. Αμφιβάλλω αν στη συνταγματική ιστορία της χώρας έχει ποτέ λάβει χώρα μια τόσο κατάφωρη και προκλητική παραβίαση του δεδικασμένου και της αρχής της διάκρισης των εξουσιών».
Με ψήφισμά της η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας τάχθηκε κι αυτή κατά των ρυθμίσεων των άρθρων 114 και 115 του ν.4964/2022, με φόντο τη νομολογία του ΣτΕ για τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού και τη συνταγματική υποχρέωση της διοίκησης να συμμορφώνεται στις δικαστικές αποφάσεις.
«Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας συντάσσεται πλήρως με τη νομολογία της Ολομέλειας του ΣτΕ που προασπίζεται τον δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης ως ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο και με τις οποίες κρίθηκε ως αντισυνταγματική η μεταβίβαση των μετοχών του Ελληνικού Δημοσίου σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην Ελληνική Εταιρία Δημόσιων Συμμετοχών και Περιουσίας, που συνήθως αναφέρεται ως Υπερταμείο (ΟλΣτΕ 190-191/2022)», σημειώνει το ψήφισμα, συμπληρώνοντας: «Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων καταδικάζει ως αντίθετη στη διάκριση των εξουσιών και το κράτος δικαίου, αφενός, τη μη συμμόρφωση της διοίκησης με τις ανωτέρω αποφάσεις του ΣτΕ και, αφετέρου, τη ψήφιση μεταγενεστέρως διατάξεων στο νόμο 4964/2022 που προβλέπουν τη διατήρηση των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο και ζητά τον σεβασμό των δικαστικών αποφάσεων και τη συμμόρφωση του κράτους με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας».
Σε ένα κράτος δικαίου η διοίκηση οφείλει να συμμορφώνεται με τις αποφάσεις της δικαστικής εξουσίας.
Ωστόσο, και παρά τη σχετική πρόβλεψη στο άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος («Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις»), η ελληνική κυβέρνηση παραβίασε την υποχρέωσή της να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις και τη νομολογία του ΣτΕ για τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού (ΟλΣτΕ 190-191/2022), ψηφίζοντας με τον ν. 4964/2022 διατάξεις που αντίκεινται στο περιεχόμενο των αποφάσεων του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου.
Αριθμός Λογαριασμού: 1100 0232 0016 560
IBAN: GR56 0140 1100 1100 0232 0016 560
BIC: CRBAGRAA
Στον αγώνα μας για Λογοδοσία και Διαφάνεια, απέναντι σε οτιδήποτε υπονομεύει τις αρχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Γιατί η Δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη.
Είναι στο χέρι μας να μη στεκόμαστε απαθείς ή κυνικοί.
Δες πώς μπορείς να μας βοηθήσεις, εδώ!