Εκφοβισμός και επίθεση σε βάρος ολλανδής δημοσιογράφου μετά από ερώτημα προς τον πρωθυπουργό για επαναπροωθήσεις προσφύγων

Στις 9 Νοεμβρίου 2021 η ολλανδή δημοσιογράφος Ingeborg Beugel έθεσε, κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου του έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον ολλανδό ομόλογό του Μαρκ Ρούτε, ερώτημα σχετικά με τις αναφορές για επαναπροωθήσεις προσφύγων από τις ελληνικές Αρχές. Η επαναπροώθηση προσφύγων, σύμφωνα και με τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) Λίνο-Αλέξανδρο Σισιλιάνο, απαγορεύεται από το άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, γνωστή ως Σύμβαση Γενεύης.

Με το δημοσιογραφικό ερώτημά της η κ. Beugel έθιξε τις αναφορές από υψηλού κύρους ανθρωπιστικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα επαναπροωθεί, μέσω των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της, πρόσφυγες προς την τουρκική επικράτεια. Η Αθήνα έχει απορρίψει τις αιτιάσεις για παράνομες επαναπροωθήσεις ως αναληθείς και ανυπόστατες.

Στη συνέντευξη τύπου στο Μέγαρο Μαξίμου, η δημοσιογράφος προχώρησε στο ερώτημά της αναφέροντας τα εξής:

«Πρωθυπουργέ Μητσοτάκη, πότε θα σταματήσετε επιτέλους να λέτε ψέματα; Να λέτε ψέματα για τις επαναπροωθήσεις, να λέτε ψέματα για το τι συμβαίνει με τους πρόσφυγες στην Ελλάδα; Σας παρακαλώ, μην υποτιμάτε τη νοημοσύνη μου, ούτε τη νοημοσύνη όλων των δημοσιογράφων στον κόσμο. Υπάρχουν πάμπολες αποδείξεις κι εσείς συνεχίζετε να τις αρνείστε και να ψεύδεστε. Αυτό είναι μια άκρως ναρκισσιστική στάση. Γιατί δεν είστε ειλικρινής; Γιατί δεν λέτε: “Οι Βρυξέλλες μας εγκατέλειψαν, περιμέναμε για έξι χρόνια, [αλλά] κανείς δεν έκανε τίποτα. Χρειάζεται μετεγκατάσταση προσφύγων, [όμως] κανείς δεν το έκανε και τώρα πέφτει ο λόγος σε μένα και ναι, κάνω βίαιες, βάρβαρες επαναπροωθήσεις”. Γιατί σταματήσατε να χτυπάτε την πόρτα των Βρυξελλών για το θέμα των μετεγκαταστάσεων;»

Στην απάντησή του ο κ. Μητσοτάκης υποστήριξε:

«Κατανοώ πως στην Ολλανδία έχετε την κουλτούρα να θέτετε ευθέως ερωτήματα προς τους πολιτικούς, το οποίο σέβομαι απολύτως. Αυτό που δεν θα δεχτώ σ’ αυτό το γραφείο είναι να προσβάλλετε εμένα ή τον ελληνικό λαό με κατηγορίες και εκφράσεις που δεν υποστηρίζονται από χειροπιαστά στοιχεία, την ώρα που αυτή η χώρα αντιμετωπίζει μια μεταναστευτική κρίση με μια άνευ προηγουμένου ένταση. Έχει σώσει εκατοντάδες -αν όχι χιλιάδες- ανθρώπους στη θάλασσα. Μόλις σώσαμε 250 ανθρώπους που διέτρεχαν κίνδυνο πνιγμού στα νότια της Κρήτης. Το κάνουμε καθημερινά. Σώζουμε ανθρώπους στη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα, ναι, αναχαιτούμε σκάφη που έρχονται από την Τουρκία, όπως είναι δικαίωμά μας βάσει των ευρωπαϊκών κανονισμών, και περιμένουμε από την Ακτοφυλακή της Τουρκίας να έρθει για να τους παραλάβει και να τους επιστρέψει στην Τουρκία. Αντί λοιπόν να ρίχνετε την ευθύνη στην Ελλάδα, θα πρέπει να ρίξετε την ευθύνη σε αυτούς που εργαλειοποιούν τη μετανάστευση συστηματικά, ωθώντας ανθρώπους σε απελπιστική κατάσταση από μια ασφαλή χώρα, γιατί πρέπει να σας υπενθυμίσω ότι οι άνθρωποι που είναι στην Τουρκία δεν βρίσκονται σε κίνδυνο. Η ζωή τους δεν είναι σε κίνδυνο και θα πρέπει να ρίξετε την ευθύνη σε άλλους και όχι σε εμάς. Έχουμε μια σκληρή αλλά δίκαιη πολιτική για τη μετανάστευση. Έχουμε εξετάσει και έχουμε δώσει το δικαίωμα για προστασία σε 50.000 ανθρώπους στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων χιλιάδων Αφγανών». 

Στη συνέχεια, όταν η κ. Beugel είπε ότι οι συνθήκες φιλοξενίας των προσφύγων στην Ελλάδα είναι «φρικτές», ο κ. Μητσοτάκης ρώτησε τη δημοσιογράφο αν έχει επισκεφτεί τις νέες δομές φιλοξενίας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σάμου. Όταν εκείνη απάντησε ότι έχει επισκεφτεί τη Σάμο, ο έλληνας πρωθυπουργός εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της, υποστηρίζοντας αβάσιμα ότι ο δημοσιογράφος δεν έχει επισκεφτεί τη νέα δομή φιλοξενίας στο νησί, παρά την περί του αντιθέτου διαβεβαίωση από την ίδια. Ο κ. Μητσοτάκης πρόσθεσε: «Δεν μπορείτε να έρχεστε σ’ αυτό το κτίριο και να με προσβάλλετε. Δίνω μια απάντηση τώρα και δεν θα με διακόπτετε».

Η αντίδραση του κ. Μητσοτάκη έγινε είδηση σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Δημοσίευμα της Deutsche Welle αναφέρθηκε στο περιστατικό λέγοντας πως «ο έλληνας πρωθυπουργός λογομαχεί με ρεπόρτερ για το μεταναστευτικό», την ώρα που το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters σημείωσε ότι ο επικεφαλής της κυβέρνησης «υπεραμύνθηκε με θυμό την κυβερνητική πολιτική στο μεταναστευτικό».

Λίγες ώρες μετά τη στάση του πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου, η κ. Beugel δέχτηκε απειλές και επίθεση στον δρόμο, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να εγκαταλείψει προσωρινά την Ελλάδα. Η ίδια είπε σε συνέντευξή της μετά την επίθεση: «Θα φύγω [από τη χώρα], είναι συμβουλή από την ολλανδική πρεσβεία, το ολλανδικό υπουργείο Εξωτερικών και το Ολλανδικό Συνδικάτο Δημοσιογράφων. Η απόφασή μου αυτή έρχεται μετά τις απειλές που έχω δεχθεί. Αυτή τη στιγμή στη χώρα δεν συντελείται μόνο ένα “μεταμοντέρνο” ψηφιακό κυνήγι μαγισσών, αλλά και ένα κανονικό “witch burning”. Δεν μπόρεσα να διαβάσω όλα τα σχόλια που με αφορούν. Έχω βιώσει απίστευτο μίσος και εκδικητικότητα. Μου έστελναν προσωπικά μηνύματα ότι θα με πετάξουν στη θάλασσα να πνιγώ σαν τους μετανάστες, να πάω στη Τουρκία να με βιάζουν».

Στις 18 Νοεμβρίου το International Press Institute (Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου – IPI), εξέδωσε ανακοίνωση καταδικάζοντας τη στοχοποίηση της δημοσιογράφου και εκφράζοντας «τη λύπη του για την αναγκαστική αποχώρηση της ολλανδής δημοσιογράφου Ingeborg Beugel από την Ελλάδα, αφού αντιμετώπισε φυσικές και διαδικτυακές απειλές μετά από έντονη αντιπαράθεση με τον έλληνα πρωθυπουργό για τις επαναπροωθήσεις προσφύγων στο Αιγαίο. Το IPI στέκεται με πλήρη στήριξη και αλληλεγγύη πλάι στην κ. Beugel και καλεί την Ελλάδα να παράσχει ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας σε όλους τους δημοσιογράφους».

«Οι απειλές και η βία κατά της κ. Beugel, καθώς και η ακούσια αποχώρησή της από την Ελλάδα είναι απαράδεκτες», δήλωσε ο Scott Griffen από το IPI. «Οι δημοσιογράφοι που εκπληρώνουν το ρόλο τους ως θεματοφύλακες που θέτουν άβολα ερωτήματα -έστω και αιχμηρά- για ένα θέμα που ξεκάθαρα άπτεται του δημόσιου ενδιαφέροντος δεν πρέπει να εκφοβίζονται. Η ντροπιαστική και συντονισμένη προσπάθεια να δυσφημιστεί το έργο της κ. Beugel και να εκφοβιστεί με σκοπό να εγκαταλείψει τη χώρα εγείρει ακόμη πιο ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα».

Η Ελευθερία του Τύπου προστατεύεται στην Ελλάδα από το άρθρο 14 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει (παρ. 1) ότι «καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Kράτους», καθώς και (παρ 2) ότι «ο τύπος είναι ελεύθερος» και «η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται». 

Στις 18 Νοεμβρίου έξι ευρωβουλευτές κατέθεσαν ερώτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη συστηματική εκστρατεία δυσφήμισης της κ. Beugel, ζητώντας να μάθουν τι πρόκειται να πράξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και την ελευθερία του Λόγου έως ότου τα κράτη μέλη εφαρμόσουν την επικείμενη Οδηγία κατά των αγωγών SLAPP, δηλαδή νομικών ενεργειών που αποσκοπούν όχι στην αποκατάσταση κάποιας ζημιάς από δημοσίευμα, αλλά στο να φιμώσουν όσους ασκούν κριτική (μέλη της κοινωνίας των πολιτών και οργανισμούς, μέσα ενημέρωσης και δημοσιογράφους) μέσω της ηθικής και οικονομικής εξουθένωσης ή και εξόντωσής τους.