Οπισθοδρόμηση της ελληνικής νομοθεσίας στην αντιμετώπιση του ξεπλύματος χρήματος

Στις 13 Νοεμβρίου 2019 ψηφίστηκε το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 4637/2019 | ΦΕΚ 180 Α’/18.11.2019). Σε μία από τις διατάξεις του (άρθρο 9 παρ. 2), ο νόμος προέβλεψε ότι οι κατηγορούμενοι για εγκληματική απάτη και ξέπλυμα χρήματος μπορούν να ανακτήσουν τα περιουσιακά στοιχεία τους που έχουν δεσμευτεί από το δικαστήριο, εάν δεν προσαχθούν σε δίκη μέσα σε διάστημα 18 μηνών.

Καταρχάς θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η παραπάνω ρύθμιση δεν περιλαμβάνονταν στο αρχικό νομοσχέδιο και δεν κατατέθηκε στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης. Αντίθετα, ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο με την κατάθεση εκπρόθεσμης και παράνομης τροπολογίας από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα. Παρότι το άρθρο 74 παρ. 5 του Συντάγματος, και τα άρθρα 87, 88 και 101 παρ. 5 του Κανονισμού της Βουλής ορίζουν ότι οι τροπολογίες πρέπει να κατατίθενται μέχρι τρεις ημέρες πριν την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια ή την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, η κυβέρνηση έφερε τη συγκεκριμένη ρύθμιση αργά το βράδυ της προηγούμενης ημέρας από εκείνη της ψήφισης του νομοσχεδίου.

Ωστόσο, ρεπορτάζ των Financial Times καταδεικνύει ότι η ρύθμιση της αντισυνταγματικής τροπολογίας έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνείς πρακτικές για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, σύμφωνα τόσο με τη διεθνή αρχή για τους κανόνες αντιμετώπισης του ξεπλύματος μαύρου χρήματος Financial Action Task Force, όσο και με την Ομάδα Χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της Διαφθοράς (GRECO), τα περιουσιακά στοιχεία (χρήματα και ακίνητα) που έχουν κατασχεθεί κατά τη διάρκεια μιας ποινικής δίκης θα πρέπει να παραμένουν δεσμευμένα και να μην επιστρέφονται στους ιδιοκτήτες τους μέχρι να ολοκληρωθεί η δίκη.

Σύμφωνα με μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ), μια ποινική δίκη διαρκεί κατά κανόνα στην Ελλάδα τρία με πέντε χρόνια μέχρι την πρωτόδικη εκδίκασή της, ενώ μπορεί να χρειαστεί άλλος τόσος χρόνος για την έκδοση απόφασης σε δεύτερο βαθμό. Από αυτό προκύπτει καταλαβαίνουμε ότι ο νέος νόμος επιτρέπει την αποδέσμευση περιουσιακών στοιχείων κατηγορουμένων για απάτη και ξέπλυμα χρήματος σε χρόνο πολύ συντομότερο από το πέρας της δικαστικής διαδικασίας, ακόμα και πριν αποφανθεί το δικαστήριο πρωτόδικα.

«Μεταξύ όσων πρόκειται να επωφεληθούν από αυτή την κίνηση είναι αρκετοί Έλληνες εφοπλιστές, επιφανείς επιχειρηματίες και πρώην τραπεζίτες που ερευνώνται για απιστία και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Ενώ τα περιουσιακά τους στοιχεία είχαν παγώσει πριν από δύο έως επτά χρόνια, κανένας από τους κατηγορούμενους δεν εμφανίστηκε ποτέ στο δικαστήριο», σημειώνουν οι Financial Times.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στις 18 Δεκεμβρίου 2019 η Ομάδα Χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της Διαφθοράς (GRECO) δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την αντιμετώπιση της διαφθοράς από την ελληνική νομοθεσία. Αν και η GRECO ανέφερε ότι δεν πρόλαβε να μελετήσει την εκπρόθεσμη τροπολογία που κατέθεσε και τελικά πέρασε η κυβέρνηση για τον περιορισμό της δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων, υπογράμμισε «την ανάγκη συμμόρφωσης της Ελλάδας με τα σχετικά διεθνή πρότυπα κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Τα πρότυπα αυτά συμβάλλουν επίσης στην αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς».