Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (2017-2018)

Από την έναρξη άσκησης της αρμοδιότητας του ΕΜΗΔΙΠΑ τον Ιούνιο του 2017 μέχρι και τις 31.12.2018 ο Μηχανισμός επιλήφθηκε τριακοσίων είκοσι μίας (321) υποθέσεων. Σαράντα οκτώ (48) από αυτές αφορούσαν επώνυμες καταγγελίες, ιδιωτών ή ενώσεων, ενώ διακόσιες εξήντα δύο (262) υποβλήθηκαν στον Μηχανισμό από την ΕΛΑΣ και πέντε (5) από το ΛΣ – ΕΛΑΚΤ. Επίσης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαβίβασε στον Μηχανισμό μία (1) αναφορά, η οποία, πάντως, αφορούσε πράξεις αστυνομικού οργάνου, ενώ σε μία (1) περίπτωση ο Μηχανισμός κινήθηκε αυτεπαγγέλτως. Τέσσερις (4) υποθέσεις –η μία εκ των οποίων αποτελεί ομάδα υποθέσεων– διαβιβάστηκαν στον Μηχανισμό από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) και αφορούσαν την εκτέλεση καταδικαστικών αποφάσεων του ΕΔΔΑ.

Από το σύνολο των υποθέσεων, είκοσι πέντε (25) κρίθηκε ότι εκφεύγουν της αρμοδιότητας του Μηχανισμού, είτε επειδή αφορούσαν αντικείμενο που δεν καλύπτεται από το ως άνω νομοθετικό πλαίσιο (20 περιπτώσεις) είτε επειδή δεν ήταν δυνατή η διερεύνηση του περιεχομένου τους λόγω έλλειψης στοιχείων, αοριστίας
ή άρνησης συνεργασίας του καταγγέλλοντος (5 περιπτώσεις). Από τις υπόλοιπες διακόσιες ενενήντα έξι (296) υποθέσεις, οι διακόσιες εξήντα εννέα (269) παρέμεναν στις 31.12.2018 υπό διερεύνηση σε διάφορα στάδια επεξεργασίας (αναμονή στοιχείων από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίας, αναμονή απάντησης σε αίτημα για
συμπλήρωση των πορισμάτων).

Η συντριπτική πλειοψηφία των εντός αρμοδιότητας υποθέσεων αφορά την ΕΛΑΣ, γεγονός απολύτως αναμενόμενο δεδομένου του όγκου των υποθέσεων που διαβιβάζει η ίδια η ΕΛΑΣ. Ειδικότερα, διακόσιες ενενήντα (290) υποθέσεις αφορούν πράξεις και παραλείψεις οργάνων της ΕΛΑΣ και έξι (6) οργάνων του ΛΣ – ΕΛΑΚΤ. Από τις υποθέσεις που εξέτασε ο Μηχανισμός, είκοσι πέντε (25) αφορούν βασανιστήρια και άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κατά την έννοια του άρθρου 137Α ΠΚ, σαράντα εννέα (49) παράνομη χρήση όπλου, δέκα (10) προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας, τρεις (3) αφορούν προσβολές κατά της ζωής, τριάντα επτά (37) προσβολές κατά της προσωπικής ελευθερίας, εκατόν σαράντα πέντε (145) προσβολές κατά της σωματικής ακεραιότητας, επτά (7) ανάρμοστη συμπεριφορά, ενώ σε είκοσι μία (21) περιπτώσεις διερευνήθηκε η ύπαρξη ρατσιστικού κινήτρου.

Από το σύνολο των υποθέσεων που εξέτασε ο Μηχανισμός, σε δεκαοκτώ (18) περιπτώσεις έθεσε την υπόθεση στο αρχείο, κρίνοντας ότι δεν υφίσταται λόγος περαιτέρω διερεύνησής της, ενημερώνοντας ταυτόχρονα την ελεγχόμενη υπηρεσία σχετικά με παρατηρήσεις και προτάσεις του για τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και προβλήματα ή άλλα ζητήματα που διαπίστωσε από την εξέταση της κάθε υπόθεσης. Περαιτέρω, ο Μηχανισμός ζήτησε τη συμπλήρωση του πειθαρχικού ελέγχου σε είκοσι έξι (26) περιπτώσεις. Η ΕΛΑΣ υπέβαλε συμπληρωμένο πόρισμα σύμφωνα με τις προτάσεις του Μηχανισμού σε έντεκα (11) από αυτές, ενώ εκκρεμεί η απάντηση για τις υπόλοιπες.